fbpx
Nie-boskie komedie | „Lilla Weneda”

Nie-boskie komedie | „Lilla Weneda”

„Lilla Weneda” Juliusza Słowackiego to jeden z najbardziej krwawych i brutalnych polskich dramatów. Zapraszamy na czytanie sztuki w reżyserii Jerzego Machowskiego.
opublikowano 28 października 2021
Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego zaprasza 26 listopada o godz. 19:00 na czytanie „Lilli Wenedy” Juliusza Słowackiego w reżyserii Jerzego Machowskiego i adaptacji Iwony Rusek. Czytanie realizowane jest w ramach cyklu „Nie-Boskie komedie”. Na wydarzenie obowiązują bezpłatne zaproszenia, które można pobrać na stronie internetowej IT oraz w serwisie GoOut.net.

 

„Lilla Weneda” Juliusza Słowackiego to jeden z najbardziej krwawych i brutalnych polskich dramatów. Choć Wieszcz opatrzył go inskrypcją „tragedia w pięciu aktach”, właściwie jest to groteska, mieści w sobie bowiem czysty tragizm, ale także szczery śmiech i gorzką ironię.

Napisany po klęsce powstania listopadowego, największej inscenizacji doczekał się po II wojnie światowej w zburzonej Warszawie. Przedstawienie reżyserował wówczas Juliusz Osterwa, który wystąpił również w roli Ślaza. Do wcześniejszych wystawień dramatu muzykę pisali najwięksi polscy kompozytorzy, m. in. Stanisław Moniuszko i Władysław Żeleński. Podczas czytania w Instytucie Teatralnym odtworzone zostaną nagrania tych zapomnianych utworów.

„Lilla Weneda” od lat zadaje Polakom pytania o sens ofiary i przyczyny narodowych klęsk. Zaskakuje doskonale skonstruowaną akcją, zdumiewa celnie nakreślonymi postaciami, nade wszystko zaś zachwyca pięknem języka. Dziś, w Polsce plemiennych podziałów, ostrych słów, radykalnych deklaracji, pełnej nieufności i wrogości, ponownie pochylamy się nad tym dramatem, by usłyszeć, co mówi nam teraz.

Bezpłatne zaproszenia na wydarzenie dostępne są na stronie internetowej Instytutu i w serwisie GoOut.net.


Nie-Boskie komedie

Polskie zderzenie z nowoczesnością przebiegało nieco inaczej niż na zachodzie Europy – nieco upraszczając – w sytuacji braku niepodległości w wieku XIX wszelkie hasła głoszące modernizację i postęp brzmiały nad Wisłą ambiwalentnie. Z jednej strony musiały spotykać się co najmniej z nieufnością Polaków strzegących swej tożsamości jako swego rodzaju „arki przymierza”, z drugiej wszelkie próby podważenia istniejącego ładu (nie tylko politycznego) w jakiś sposób rymowały się z marzeniami o „wojnie powszechnej za wolność ludów”. 1918 rok tej ambiwalencji zasadniczo nie zniósł – z jednej strony na nowo powstałe państwo polskie było również projektem modernizacyjnym (o czym warto pamiętać), z drugiej strony koszmar I wojny światowej, rewolucja bolszewicka, wojna 1920 roku i powojenne niepokoje społeczne sprawiły, że lęk przed zniszczeniem dobrze znanego świata nie zniknął. Nic zatem dziwnego, że „Nie-Boska komedia” Zygmunta Krasińskiego z jej nieoczywistym opisem konfliktu starego porządku z nowym zyskiwała na aktualności, a jednocześnie stała się inspiracją dla tworzenia dramatów, które jakoś próbowały racjonalizować oraz ujmować w sceniczne i ideowe ramy sytuację Polaków u progu nowoczesności.

Stulecie roku 1920 stanowi okazję do zadania pytania o to, w jaki sposób teatr polski w okresie międzywojennym stawiał pytania o istotę i przyczyny rewolucji społecznej. Był to przecież jeden z najważniejszych, najżywiej komentowanych i przeżywanych tematów w debacie publicznej lat 20-tych i 30-tych minionego wieku. Polscy dramatopisarze i twórcy teatralni wielokrotnie i z różnych perspektyw próbowali zgłębić naturę procesu rewolucyjnego, jego wielorakie skutki. W próbach tych można dostrzec zarówno przekonanie o konieczności radykalnego dokonania społecznej zmiany, jak i obawę oraz świadomość zgubnych konsekwencji, jakie może za sobą nieść rewolucja. Inscenizacje podejmujące te problematykę starały się odpowiedzieć na pytania współczesnych – zarówno tych zaniepokojonych (Karol Hubert Rostworowski), jak i zafascynowanych nowoczesnością (Antoni Słonimski). Tym, co wydaje się łączyć te często diametralnie odmienne ujęcia tej problematyki to widoczne w większości przypadków odniesienie rewolucyjnych przemian do rozmaicie pojętej nadprzyrodzonej sankcji – stąd tytuł naszego cyklu odwołujący się zarówno do dramatu Zygmunta Krasińskiego, jak i jego głośnej inscenizacji w reżyserii Leona Schillera z 1926 roku.

W ramach cyklu zorganizowane zostaną czytania dramatów połączone z rozmowami poświęconymi dramatom i ich realizacjom w okresie międzywojennym, w których pojawiał się tak właśnie ujęty temat rewolucji. Oczywiście jednym z najważniejszych twórców takich spektakli jest wspomniany Leon Schiller, ale w ramach cyklu omówione zostaną także przedstawienia reżyserowane przez Stanisławę Perzanowską, Stanisławę Wysocką, Juliusza Osterwę czy Edmunda Wiercińskiego.


Juliusz Słowacki, „Lilla Weneda”

reżyseria: Jerzy Machowski
adaptacja: Iwona Rusek
występują: Lilla – Edyta Januszewska, Roza – Agata Woźnicka, Derwid – Marek Barbasiewicz, Lelum – Kamil Pruban, Polelum – Łukasz Borkowski, Św. Gwalbert – Andrzej Mastalerz, Gwinona – Marta Żmuda-Trzebiatowska, Ślaz – Szymon Rząca, Sygoń – Krzysztof Machowski, Lech – Jacek Braciak.

W czytaniu scenicznym wykorzystana zostanie ilustracja muzyczna Władysława Żeleńskiego, napisana do „Lilli Wenedy”. To jedna z trzech kompozycji Żeleńskiego, pochodzących z dokumentów po nieistniejącym już Krakowskim Towarzystwie Muzycznym, odnalezionych niedawno w nieskatalogowanym zbiorze Biblioteki Jagiellońskiej.

Wykonanie utworu przez Orkiestrę Symfoniczną im. Henryka Wieniawskiego w Lublinie pod batutą Wojciecha Rodka jest prawdopodobnie pierwszym w historii. W Instytucie Teatralnym nagranie zabrzmi przedpremierowo. Utwór będzie bowiem pierwszą pozycją dwupłytowego albumu pt. „Władysław Żeleński – muzyka symfoniczna”, przygotowywanego przez lubelską Filharmonię w ramach programu „Muzyczny ślad”.

Dyrygent – Wojciech Rodek
Reżyser dźwięku – Grzegorz Stec
Producent: Filharmonia Lubelska

Więcej na filharmonialubelska.pl/muzyczny-slad


Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego jest Narodową Instytucją Kultury finansowaną ze środków budżetu Państwa.

(Przeczytaj więcej na ten temat)

Fot. Natasza Młudzik

Jerzy Machowski, ur. 1991 w Warszawie. Reżyser teatralny, radiowy i telewizyjny. Laureat nagrody Don Kichot za debiut reżyserski w Teatrze Polskiego Radia (2018). Absolwent wrocławskiej AST (2019). W teatrze zadebiutował Niezwykłym lotem pilota Pirxa wg St. Lema (Teatr Miejski w Gliwicach, 2017). Zrealizował także m. in. spektakl muzyczny Śpiewnik domowy St. Moniuszki (Fundacja Lakmé-Art/Teatr Dramatyczny w Warszawie, 2019). Współpracuje z Teatrem Polskiego Radia, gdzie realizuje adaptacje dzieł polskiej klasyki. Wyreżyserował słuchowiska: Sen wg Z. Krasińskiego (2018), Horsztyńskiego J. Słowackiego (2018), Grażynę A. Mickiewicza (2018), Miłość-czystą u kąpieli morskich C. K. Norwida (2019), Trzy rozprawy krótkie wg M. Reja (2020) i Na świecie jeszcze, lecz już nie dla świata wg A. Mickiewicza (2021). W Teatrze Telewizji Polskiej zrealizował prapremierę Bezkrólewia Wojciecha Tomczyka (2020). Był stypendystą prezydenta m. st. Warszawy i marszałka województwa mazowieckiego. Organizuje, inscenizuje i prowadzi liczne koncerty, na tym polu współpracuje m. in. z Operą Wrocławską, Filharmonią Opolską i Podkarpacką Fundacją Rozwoju Kultury. Jest również przewodnikiem po Warszawie i miłośnikiem kolei.


Fot. Julita Delbar. KLITKA. Atelier Fotograficzne

Iwona Rusek, dr hab., adiunkt na Uniwersytecie w Białymstoku, znawczyni twórczości Wacława Berenta (autorka monografii: Pragnienie – Symbol – Mit. Studium o „Próchnie” Wacława Berenta, Warszawa 2013; Poznaj samego siebie. O „Fachowcu” Wacława Berenta, Warszawa 2014; Życia lampy niewygasłe. Studium o „Oziminie” Wacława Berenta, Warszawa 2017 oraz opracowania debiutanckiego Fachowca w serii „Biblioteki Narodowej” 2018), recenzenta w audycji „Czytelnia” II PR, autorka scenariuszy pisanych dla Teatru Polskiego Radia (m.in. Cisza, Warszawski wrzesień, Wiech, Ostatni list, Odyseja Xięcia, Panna S., Baśń o cudownej koronie Pani Wisły oraz złej wiedźmie Patrzałce), Teatru Telewizji (spektakl Halo, Halo, tu mówi Warszawa), Instytutu Teatralnego (Lilije. Z pieśni gminnej spisanej przez Adama Mickiewicza). Stypendystka „Funduszu Popierania Twórczości” Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (2019, 2021) oraz beneficjentka programu Tarcza dla Literatów Instytutu Literatury (2021). Jej teksty były nominowane do nagrody głównej na Festiwalu „Dwa Teatry” (2014, 2017, 2018, 2021); do Prix Aequo International Children’s and Youth Radio Drama Festiwal w Bratysławie (2020), a także w Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Reżyserskiej INTERPRETACJE (2020). Laureatka Grand Prix XVII Festiwalu „Dwa Teatry – Sopot 2017” oraz zwyciężczyni konkursu scenariuszowego SCRIPT PRO 2021 w kategorii AUDIO.

Aut. Michał Stępień / michalstepien.art


Wydarzenie będzie otwarte dla publiczności i zorganizowane zgodnie z obowiązującą w Instytucie Teatralnym dyscypliną sanitarną.

Ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim gościom Instytutu i ograniczoną liczbę miejsc na widowni, prosimy o przemyślane pobieranie zaproszeń oraz o przybycie kilkanaście minut przed planowanym rozpoczęciem wydarzenia w celu wypełnienia formularza kontaktowego COVID-19.

minione daty

Data Godzina Wydarzenie Wstęp
piątek 26.11.2021
19:00
19:00 Rezerwacja zaproszeń

Zobacz również

Ten serwis korzysta z cookies Polityka prywatności