Z okazji 200 rocznicy urodzin Cypriana Kamila Norwida Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego rozpoczyna cykl czytań scenicznych Od-czytywanie Norwida. Dramaty, który wpisuje się we wcześniejsze projekty podejmujące próby przywracania scenie i wychodzenia poza krąg najbardziej znanych arcydzieł wielkich polskich twórców – między innymi Aleksandra Fredry czy Stanisława Wyspiańskiego – oraz twórców przez scenę zapomnianych.
Czym jest teatr Norwidowski? Jaki – w zakresie środków dramaturgiczno-teatralnych – reprezentowałby fenomen? Jakiej działalności inscenizacyjnej domaga się tzw. biała tragedia i wysoka komedia, gatunki autorskie Norwida, które ten sformułował i opracował we własnej, manifestacyjnie niezależnej praktyce dramaturgicznej? Co z tzw. miniaturami dramatycznymi oraz jednoaktówkami? Na czym wreszcie polega działanie „reżyserskiej ręki Norwida”?
Cyklem Od-czytywanie Norwida. Dramaty chcemy przedstawić autora i jego myślenie o teatrze w kontekście innych, ważnych wydarzeń historycznych oraz zjawisk w sztuce i kulturze XIX i XX wieku. Jesteśmy przekonani, że pomimo swojej niewątpliwej osobności twórczość Norwida stanowi fenomen znakomicie wpisujący się w osiągnięcia teatru i dramatu europejskiego swojego czasu, a jednocześnie w niektórych przypadkach zdaje się nawet niektóre z nich wyprzedzać (oryginalna koncepcja teatru poetyckiego, teoria białej tragedii, wysokiej komedii). Takie zestawienie może uwypuklić wyjątkowość tej postaci i pozwoli wskazać należne jej miejsce w dziejach literatury i teatru, nie tylko w Polsce.
Przyjrzymy się twórczości dramatycznej Norwida w jej rozmaitych przejawach i kontekstach po to, by na zakończenie projektu – odwołując się przede wszystkim do „Za kulisami” – spróbować określić, na czym polegała oryginalność Norwidowskiej koncepcji dramatu i teatru. Czytaniom towarzyszyć będą rozmowy przybliżające treść dramatu-bohatera i jego dzieje inscenizacyjne, a ostatecznym i najtrwalszym efektem spotkań będzie publikacja.
Do współorganizowania cyklu zaprosiliśmy dr. hab. Karola Samsela z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Czytania performatywne dramatów Norwida z cyklu „Od-czytywanie Norwida. Dramaty” rozpoczniemy 31 sierpnia od „Miłości-czystej u kąpieli morskich”, czyli ostatniej jednoaktówki poety skupiającej w sobie wszystkie zalety impresjonistycznego minimalizmu późnego Norwidowskiego teatru (datowanego od czasu powstania „Pierścienia Wielkiej-Damy”). Wrzesień upłynie z kolei pod znakiem „Promethidiona” – utworu znamionującego gwałtowne wejście Norwida w literacką dojrzałość, w tym też – dojrzałość dramaturgiczną (>>Promethidiony, Zwolony i inne androny<< – złośliwie pisał o literackim dorobku trzydziestoletniego Norwida jego antagonista, Julian Klaczko). Październik to czas, w którym widzom Instytutu przybliżona zostanie „Noc tysiączna-druga”, Norwidowska jednoaktówka oparta na wątkach lat włoskiej młodości poety, zainspirowana m.in. grą z konwencją komedii miłosnej i ironiczną metateatralnością. W listopadzie, a także grudniu goście cyklu „Od-czytywanie Norwida. Dramaty” będą mieli szanse zapoznać się z najwybitniejszymi reprezentacjami Norwidowskiego teatru poetyckiego i presymbolistycznego, najlepiej bodaj znanym, „białotragicznym” „Pierścieniem Wielkiej-Damy” oraz metateatralnym „Za kulisami” – sztukami mającymi w polskim teatrze najwyrazistszą linię inscenizacyjną (Juliusza Osterwy oraz Wilama Horzycy).
Każde z czytań cyklu poprzedzone zostanie trzyosobowym panelem profesorskim mającym za zadanie przybliżyć w przystępny sposób treść dramatu, jego wymiar prekursorstwa oraz dzieje jego inscenizacji w teatrze polskim i zagranicznym. Wysłuchają Państwo cenionych norwidologów, w tym również uznanych badaczy dramatu i teatru Cypriana Kamila Norwida.
Karol Samsel
