„KRAKOWIACY I GÓRALE, czyli insurekcja” – wykład Piotra Morawskiego.
Przedstawienie z 1 marca 1794 roku było ziszczeniem marzeń o teatrze narodowym. Nigdy wcześniej, a może i już nigdy później, sojusz sceny z ulicą nie był tak silny. Bogusławski rzucił hasło do powstania nim jeszcze Madaliński ruszył na Kraków i zanim Kościuszko przysięgał na krakowskim Rynku. Teatr wylał się z gmachu przy placu Komisji: rozemocjonowana rewolucyjną gorączką warszawska ulica śpiewała partie z „Krakowiaków i górali”. To – pisał Zbigniew Raszewski – proces historyczny złapany na gorącym uczynku. Jeden z momentów, gdy teatr staje się motorem historii. To też pochwała ludu (choć wcale nie chłopów) – pierwsza taka opowieść w polskim teatrze. Bogusławki stworzył mit jedności narodowej; mit Racławic przed Racławicami. Chciałbym zatem zastanowić się nad ambiwalencją tak samego tekstu, jak i stworzonego przez autora „Krakowiaków…” mitu. Cud mniemany był także – choć na innej płaszczyźnie – głosem w sprawie nowoczesności.
Wykładom towarzyszą projekcje filmów found footage autorstwa Ewy Hevelke, Michała Januszańca i Piotra Morawskiego oraz dedykowany portal internetowy www.teatrpubliczny.pl
Program
11.03.2014 NATRĘCI, czyli obyczaje25.03.2014 PANNA NA WYDANIU, czyli wychowanie15.04.2014 AUTOR KOMEDII, czyli klasycyzm29.04. 2014 CZYNSZ, czyli chłopi13.05.2014 WIELKIE RZECZY I CÓŻ MI TO WADZI, czyli Targowica27.05.2014 SZKOŁA OBMOWY, czyli nędza10.06.2014 KRAKOWIACY I GÓRALE, czyli insurekcja24.06.2014 TACZKA OCCIARZA, czyli mieszczaństwo
godz. 18.00wykłady: 11.03, 25.03, 29.04, 27.05, 10.06odbędą się w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego,ul. Jazdów 1, Warszawa
wykłady: 15.04, 13.05, 24.06odbędą się w Teatrze Stanisławowskim (Stara Pomarańczarnia),Muzeum Łazienki Królewskie, ul. Agrykoli 1, Warszawa (zobacz mapę)
Uczestnictwo w wykładach będzie potwierdzane każdorazowo miniaturami archiwalnych afiszy. Za komplet afiszy nagroda – niespodzianka.
dr Piotr Morawski
Kulturoznawca, ukończył studia w Instytucie Kultury Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim, studiował też historię na tym samym uniwersytecie. Pracuje w redakcji „Dialogu” i w IKP UW; współpracuje z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego przy tworzeniu internetowej encyklopedii teatru polskiego, współtworzył także projekt Theatre Architecture in Central Europe. Zajmuje się kulturową historią widowisk przede wszystkim w czasach przednowoczesnych. Razem z Ewą Partygą wydał tom zbiorowy Niebezpieczne związki. Dramat, teatr i kultura popularna (2010), a z Dorotą Buchwald i Moniką Jarzyną Architektura teatralna w Polsce (2011). W tym roku ukaże się jego autorska książka Ustanawianie świętości. Kulturowa historia angielskich widowisk religijnych w XVI wieku na tle europejskim. Jest sekretarzem Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych.
OŚWIECENIE. PRZED
Teatr publiczny w Polsce od początku był medium mocno ingerującym w życie społeczne, generującym konflikt polityczny i skutecznie nim sterującym. Sojusz sceny i prasy drukarskiej w misji modernizacyjnej pozwala zobaczyć w teatrze polskim doby XVIII wieku główne obok „Monitora” miejsce debaty na temat spraw publicznych. Teatr stał się wreszcie – jak pokazuje przykład „Krakowiaków i górali” czy „Szkoły obmowy” – kluczową instytucją życia społecznego zdolną kreować bieg wypadków czy realnie uczestniczącą w działalności charytatywnej.
W 1765 roku teatr publiczny rozpoczął debatę, która właściwie trwa do dziś. Wówczas chodziło przecież też nie tylko o obyczaje – stawką była polska nowoczesność. Zmieniały się kostiumy, lecz główna oś konfliktu miedzy nowoczesnością a jej zaprzeczeniem pozostawała cały czas ta sama. Warto zatem spojrzeć na oświeceniowy projekt teatru publicznego z dzisiejszej perspektywy; dostrzec jego potencjał krytyczny i zaangażowanie w życie społeczne. Zaangażowanie, jakiego w polskim teatrze nigdy wcześniej nie było, a i później nie tak znowu częstego. Zobaczyć w nim nie spetryfikowany kanon szeleszczących papierem lektur, lecz niepokojąco skutecznie działające narzędzie społecznej zmiany. (Piotr Morawski, prowadzący wykłady)
Partnerem cyklu wykładów jest Ośrodek Edukacji Muzealnej – Łazienki Królewskie
Teatr publiczny. Przedstawienia
Projekt historii polskiego teatru od roku 1765 do dziś, autorstwa dr Joanny Krakowskiej, obejmujący historię przedstawień i historię przedstawiania spraw publicznych. W każdej jego odsłonie przedstawienie teatralne jest traktowane jako miejsce przecinania się zjawisk artystycznych, a zarazem jako punkt odniesienia dla publicznych debat i zjawisk spoza teatru. W ramach projektu odbyły się już dwa cykle wykładów: Joanny Krakowskiej zatytułowany PRL. PRZEDSTAWIENIA (październik 2012-czerwiec 2013) oraz Krystyny Duniec poświęcony dwudziestoleciu międzywojennemu (październik 2013-luty 2014). Trzecia część projektu – wykłady dr Piotra Morawskiego dotyczące początków sceny publicznej i życia teatralnego XVIII-wiecznej Polski – obędzie się między marcem a czerwcem 2014 roku w Instytucie Teatralnym oraz w Teatrze Stanisławowskim w Łazienkach Królewskich.
