fbpx
Nowy teatr białoruski

Nowy teatr białoruski

Spektakle, prezentacje z pogranicza performansu i instalacji teatralnej, debaty teatrologiczne, kulturoznawcze i socjologiczne z zaproszonymi artystami z Białorusi i z Polski.

[RU] Институт театра с 26 по 31 мая приглашает вас на встречу с белорусским театром. „Новый белорусский театр. Нет дыма есть только свечки на торте” это не только спектакли, перформансы и театральные инсталляции, это тоже дебаты и встречи с приглашенными артистами из Беларуси и Польши и другие интересные события.

Jeszcze kilka lat temu w Mińsku spektakle, których tematami były problemy społeczne, a inspiracją sztuki wizualne lub dokumentalistyka, były wydarzeniami pojedynczymi, unikalnymi. Dzisiaj jest ich nadspodziewanie wiele. Na obrzeżach instytucji teatralnych, teatrów z pluszowymi fotelami – ale przy udziale aktorów i reżyserów z tych instytucji – powstają nowe niskobudżetowe produkcje, a ich twórcy zaczynają mówić własnym głosem. Są młodzi, mają marzenia, chcą żyć jak Europejczycy. Przynoszą do teatru estetykę klubów hipsterskich, wizualizacje wideo do bitów na żywo, sowiecki vintage i filtrują idee, w które wierzyli ich rodzice, dawno, dawno temu… w BSSR. Poszerza się też środowisko teatralne i coraz więcej ludzi chodzi do teatru.

Nowy teatr białoruski żyje nowymi tematami: włącza się w nurt światowej „rewolucji troski”, sięga po tematy feministyczne, dyskutuje z neoliberalizmem, neguje patriarchat, kocha zabawę, prowokuje widzów do wychodzenia z przedstawienia i do myślenia, słucha znieważonych, oddaje głos duchom, ofiarom i przeznaczeniu. Pamięć i historia coraz częściej są w centrum jego zainteresowań, choć inaczej niż w klasycznym teatrze dokumentalnym. Po latach wytężonej pracy kilku pokoleń Białorusinów, po odrodzeniu kulturowym lat 80., po zdławionych nadziejach lat 90., w XXI wieku przyszedł czas zmierzenia się z tym, co globalne. Artyści teatralni z przekonaniem używają wyobraźni, humoru i pokory (można to też nazwać przeciwieństwem buntu) – te środki wyrazu są jednocześnie cechami narodowymi, obśmiewanymi w krążących dowcipach o Białorusinach. Czy posługiwanie się tymi „narodowymi” środkami ekspresji jest przypadkowe? A może to efekt teatralnych prac ostatnich lat? Albo też poszukiwań literackich, dramaturgicznych, odkrywania Zachodu, robienia „przeszczepów kulturowych” czy „czegoś na kształt” jak lubią mówić na Białorusi? I może niekonieczne jest to już robienie teatru ze znajomością starej „tradycji teatralnej”? Aby robić nowe, może trzeba zapomnieć Wyspiańskiego i jego „teatr mój widzę ogromny”, Redutę Juliusza Osterwy, teatr Tadeusza Kantora, Jerzego Grotowskiego – reformatorów światowego teatru i twórców reform, które ominęły Białoruś w czasach ZSRR? Konstanty Stanisławski i najlepsze tradycje MChAT-u wydają się również nie do końca „przerobione” w Mińsku. Raczej to stąd jeździło się do Moskwy czy Petersburga, aby uczestniczyć w nowych zjawiskach teatralnych niż na odwrót, tworzyć je tutaj. Czy więc współczesny teatr białoruski narodził się w próżni tych wszystkich tradycji teatralnych, tak „sam z siebie”? Pozostaje pytanie: czym jest ta próżnia?

Uczestnicząc w białoruskich przedstawieniach i spotkaniach wokół nich, warto poszukać odpowiedzi na te pytania, bo są to też pytania o kondycję współczesnego teatru. Spróbujemy też odpowiedzieć, dlaczego teatralne opowieści z Białorusi są tak często opowiadane w języku rosyjskim, podczas gdy w wielu innych dziedzinach sztuki pielęgnowany jest rozwój języka białoruskiego. Zobaczymy, czym jest dwujęzyczność dla sztuki Białorusi.

Jedno jest pewne: nowy teatr białoruski narodził się w kraju, który jest gdzieś na marginesie Europy i od wieków jest krajem migrantów, wielokulturowości „pod imperialnym butem”, z prastarymi tradycjami bycia społeczeństwem, a nie państwem. Teatr ten narodził się też w specyficznym momencie historii Europy, w czasie wielkich migracji ze Wschodu, ucieczek i poszukiwań nowych miejsc do życia dla milionów ludzi, toczących się tuż obok nas wojen hybrydowych oraz wojen dalszych, towarzyszących nam codziennie, wirtualnie. Jak ważne są to sprawy dla białoruskich twórców?

Dowolna impreza kulturalna na Białorusi może być niespodziewanie odwołana jako „zagrożenie bezpieczeństwa pożarowego”. To praktykowany rodzaj cenzury. Tutaj, podczas naszych spotkań ze sztuką białoruską, strażacy dają pozwolenie na użycie ognia.
Jolanta Kilian

Debata pt. „Język współczesnego teatru białoruskiego. Emancypacja czy pole walki politycznej?” kończąca przegląd „Nowy teatr białoruski”

PROGRAM:
26 maja Z życia owadów, reż. Światłana Beń, Dmitry Bogosławski*
Из жизни насекомых. From the life of insects.
27 maja Pieśń nad pieśniami, Art Corporation
Провокационный и шокирующий cпектакль Юры Дивакова в Минске – «Песнь песней»
28 maja Swoi?, Laboratorium Socjalnego Teatru; 20.00 Spirale przemocy (debata)
29 maja, 19.00 Krucjatadziecięca, Art Corporation
Спектакль „Крестовыйпоходдетей”
30 maja Belarus 4’33 Miasto Słońca Punkt Zero (czytanie performatywne), reż. Tania Arcimovich i Anton Sarokin
31 maja Język współczesnego teatru białoruskiego. Emancypacja czy pole walki politycznej? Debata;
31 maja Bardki, szeptuchy i partyzantki – Kasia Kamocka, Lera Som, Ana Zhdanova (koncert)

* Spektakle tłumaczone na język polski.

Wydarzenie realizowane we współpracy z Gdańskim Teatrem Szekspirowskim, organizatorem Tygodnia Białoruskiego.

Kuratorki przeglądu: Tania Arcimovich i Jolanta Kilian
Producent: Tomasz Leszczyński
Tłumaczka Festiwalu: Sviatlana Kurs

Teatralny DOWN TOWN – tekst kuratorski Tani Arcimovich
Театральный DOWN TOWN
Тэатральны DOWNTOWN_BY-skonwertowany

НАЙНОЎШЫ БЕЛАРУСКІ ТЭАТР – Jolanta Kilian
Новейший белорусской ТЕАТР – Jolanta Kilian

TANIA ARCIMOVICH

Tania Arcimovich jest kuratorką i krytyczką sztuki, reżyserką teatralną, pisarką oraz wykładowczynią akademicką. Absolwentka Białoruskiej Państwowej Akademii Sztuki w Mińsku (Wydział Historii Teatru) oraz litewsko-białoruskiego Europejskiego Uniwersytetu Humanistycznego w Wilnie.

W latach 2014-2015 rezydentka programu A-I-R Laboratory – kuratorskiego programu prowadzonego przez Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, podczas którego pracowała nad performatywną adaptacją książki Artura Klinaua „Mińsk. Przewodnik po mieście słońca…” . Od 2014 Arcimovich sprawuje opiekę kuratorską nad wystawami, prowadzi dyskusje i rozwija projekty kulturalne oraz edukacyjne we współpracy z Instytutem Goethego w Mińsku, Ў Gallery of Contemporary Art, Lohvinau Publishing House, Miesiącem Fotografii w Mińsku, festiwalami teatralnymi i innymi organizacjami. Od 2016 prowadzi zajęcia z zakresu teatru współczesnego na European College of Liberal Arts w Mińsku. Jest założycielką platformy poświęconej praktykom performatywnym ziErnie Performative Arts Platform (http://ziernie-performa.net/) oraz redaktorką magazynu pARTisan (http://partisanmag.by/).

Tania Arcimovich mieszka i pracuje w Mińsku.
Fot. Violetta Savchits

JOLANTA KILIAN

Jolanta Kilian jest kulturoznawczynią, producentką i autorką filmów dokumentalnych oraz sztuk teatralnych. Absolwentka Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu (Instytut Kulturoznawstwa). Była stypendystką Funduszu Wspierania Niezależnej Literatury i Nauki Polskiej Jerzego Giedroycia. Pracowała w kilku alternatywnych teatrach w Polsce i w Niemczech. Jej sztuka „Tranzyt” została nagrodzona na EURODRAM 2015. Publikowała teksty m.in. w pismach „Teatr”, „Opcje”, „Czas Kultury”, „Images”, „The international Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication”, „pARTisan”. W kręgu jej teatralnych zainteresowań od zawsze był teatr Jerzego Grotowskiego i Konstantego Stanisławskiego. Od 2004 roku zrealizowała serię wykładów pt. „Teatr, który nie opuścił historii” w Azerbejdżanie, Uzbekistanie, Kirgistanie i na Ukrainie. Projekt zakończył się publikacją na Białorusi specjalnego numeru magazynu „pARTisan”.

Interesują ją przemiany społeczno-kulturowe, przenikanie i przekształcanie się kultur oraz relacje między kulturą, społeczeństwem a człowiekiem – przestrzenie sztuki zaangażowanej społecznie i politycznie a przede wszystkim sztuka podejmująca tematy feministyczne. Prowadziła badania wokół tych zagadnień w Azji Centralnej i na Ukrainie, jednak od lat 90. to Białoruś pozostaje jej głównym polem zainteresowań.

Była inicjatorką i dyrektorką Międzynarodowego Festiwalu Artystycznego „Mińska Wiosna 2000” oraz współproducentką I Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Ulicznych w Biszkeku w Kirgistanie (2007). Jest autorką projektu „15 minut: Białoruś!” i producentką trzech filmów dokumentalnych w ramach tego projektu. Była także polską menadżerką białoruskiego zespołu rockowego N.R.M. i projektu „Narodny Albom”, które na zawsze zmieniły kulturę białoruską.

SVIATLANA KURS
Sviatlana Kurs – białoruska feministka, blogerka, pisarka, autorka, dziennikarka radiowa i telewizyjna, tłumaczka literatury polskiej na język białoruski m.in. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, tekstów o kulturze, o teatrze i filmie m.in. dla białoruskiej prasy opozycyjnej. Autorka tłumaczenia specjalnego numeru pisma „pARTisan” na 250-lecie polskiego teatru. Tłumaczy także na język rosyjski. Autorka tłumaczenia sztuki teatralnej „Tranzyt” Jolanty Kilian, za co zdobyła III miejsce w EURODRAM 2015. Od 2011 roku związana z projektem “15 minut: Białoruś!”. Jest autorką tłumaczenia na j. białoruski książki „Przewodnik dokumentalisty” prof. Grażyny Kędzielawskiej.
Pracuje w Europejskim Radio dla Białorusi. Mieszka w Warszawie.

Powiązane

Ten serwis korzysta z cookies Polityka prywatności