Czy warto inwestować publiczne pieniądze w publiczne teatry? Tak, ZDECYDOWANIE TAK, ponieważ poza bezcenną wartością artystyczną 1 złotówka dotacji samorządowej generuje aż 3,36 złotego przychodu dla gospodarki regionu, w którym teatr stale pracuje!
Teatr to oczywiście przede wszystkim miejsce działań i przeżyć artystycznych, w którym ważne dla społeczności i pojedynczego człowieka tematy/sprawy poddane zostają performatywnemu przetworzeniu. Wytwarzane w ten sposób wartości są trudno „wycenialne”, więc organizatorzy teatrów ograniczają się często do oceny wydatkowanych przez teatr publicznych dotacji wyłącznie według mierników ilościowych, które uzasadniają „poniesiony z budżetu koszt/wydatek”. Ale mamy dla organizatorów – samorządów wszystkich szczebli – fantastyczną wiadomość. Jest dowód na to, że teatr publiczny nie jest generatorem straty, ale wręcz przynosi zysk! Nie musi być „kłopotem” i „problemem”, ale może być prawdziwą „inwestycją”.
Zanim uda się wypracować jakże potrzebny sposób oceny jakościowej pracy teatru, warto jej ilościowe – „mierzalne” efekty poszerzyć o ekonomiczne dostrzeganie roli, jaką odgrywa w gospodarce. Teatr nie jest instytucją wyabstrahowaną z kontekstu miejsca, w którym działa, ale odwrotnie, funkcjonuje w określonej przestrzeni, a poprzez współpracę z różnymi osobami i podwykonawcami przyczynia się do wzrostu dochodów lokalnej gospodarki. Takie założenie leżało u podstaw badania – zainicjowanego przez Instytut Teatralny z okazji Dnia Teatru Publicznego – które zidentyfikowało skalę oddziaływania ekonomicznego tego typu teatrów. Do pierwszej, pilotażowej edycji badania zgłosiło się 8 instytucji: Teatr Wybrzeże w Gdańsku, Teatr im. Żeromskiego w Kielcach, Teatr „Pinokio” w Łodzi, Nowy Teatr w Słupsku, Teatr Mały w Tychach, Teatr Polski i Teatr Ochoty w Warszawie oraz Kujawsko-Pomorski Impresaryjny Teatr Muzyczny w Toruniu. Autorem metody i koordynatorem badania jest dr hab. Rafał Kasprzak, prof. Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
Efekt badania
W badaniu oszacowano efekty bezpośrednie mierzone wpływami generowanymi przez Teatr i jego widzów oraz efekty indukowane, które wpływają na rozwój gospodarczy.
Łączne efekty ekonomiczne zbadanych teatrów to ponad 178 mln zł! Są to środki wydatkowane przez te instytucje, z których ponad 152 mln zostaje na terenie województwa, w którym mają swoją siedzibę, a aż 69 mln zł zasila gospodarkę miast, w których zlokalizowane są badane teatry.
EFEKTY BEZPOŚREDNIE WYGENEROWANE NA OBSZARZE*województw, w których znajdują się siedziby badanych teatrów – 58 204 524,98* w tym miast, w których znajdują się siedziby badanych teatrów – 26 513 866,61
EFEKTY INDUKOWANE WYGENEROWANE NA OBSZARZE* województw, w których znajdują się siedziby badanych teatrów – 93 965 385,12* w tym miast, w których znajdują się siedziby badanych teatrów – 42 803 986,25* pozostałych województw – 15 418 345,42
EFEKTY EKONOMICZNE BADANYCH TEATRÓW* Ogółem – 178 631 358,12* w tym efekty ekonomiczne wygenerowane na obszarze: województw, w których znajdują się siedziby badanych teatrów – 152 169 910,10* w tym miast, w których znajdują się siedziby badanych teatrów – 69 317 852,86* pozostałych województw – 24 968 856,71(Źródło: R. Kasprzak, Analiza oddziaływania ekonomicznego efektów bezpośrednich i indukowanych teatrów. Instytut Teatralny im. Raszewskiego, Warszawa 2017)
PRZEPROWADZONE BADANIE POZWOLIŁO TAKŻE OSZACOWAĆ EFEKTYWNOŚĆ FINANSOWANIA TEATRÓW ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH. W ŚWIETLE ZEBRANYCH DANYCH 1 ZŁ DOTACJI OTRZYMYWANEJ PRZEZ ZBADANE TEATRY GENERUJE 3,36 ZŁ, Z CZEGO AŻ 2,86 ZŁ TRAFIA DO GOSPODARKI WOJEWÓDZTWA W KTÓRYM ZLOKALIZOWANY JEST TEATR.
Przeprowadzone badanie wskazuje, że warto spojrzeć na teatr, stale działającą instytucję artystyczną, także z punktu widzenia roli jaką odgrywa w gospodarce regionalnej. Strumienie pieniężne wydatkowane przez teatr multiplikują się w systemie gospodarczym i stymulują rozwój regionu. Warto zauważyć, że w badaniu celowo pominięto tak niejednoznaczne do oszacowania pośrednie efekty aktywności teatru którymi są:• komplementarność wobec innych podmiotów gospodarczych (teatr sprzyja rozwojowi innych gałęzi gospodarki przede wszystkim z branż gastronomii, turystyki i handlu);• potencjał promocyjny dla miasta (teatr poprzez ambitny program może pomóc w zbudowaniu unikalnego wizerunku dla miasta, dzięki czemu może się ono stać bardziej atrakcyjne dla mieszkańców, inwestorów czy turystów);• potencjał społeczny (teatr poprzez bliski związek z otoczeniem aktywizuje, inspiruje czy po prostu sprzyja rozwojowi kapitału społecznego).
Może w przyszłości i te pośrednie efekty uda się bardziej policzalnie wykazać.
Czy zatem warto inwestować w teatry? Tak, zdecydowanie tak, ponieważ poza wartością artystyczną i ważnymi efektami pośrednimi bezpośrednio zainwestowana 1 złotówka środków publicznych generuje aż 3,36 złotego.
Rafał Kasprzak
