17-28 sierpnia 2015
Ponieważ mamy do czynienia z Tadeuszem Kantorem i jego sztuką jako całością, zarówno malarską, teatralną ale też piśmienniczą, siłą rzeczy nasze działania będą się wywodzić w jakiś dalszy lub bliższy sposób z jego twórczości. Nie będą to działania obiektywne chociażby dlatego, że Kantor nie stworzył kanonu postępowania aktorskiego. Innymi słowy nie stworzył szkoły. Był przeciwny pojęciu szkoły w ogóle, ponieważ nie chciał zamykać swojej twórczości w żadnych ramach. Chciał, żeby nadal wszystko było możliwe.
W warsztatach „Czynniki pierwsze” będzie chodziło o stworzenie sytuacji artystycznej z pewnymi elementami postępowania z aktorem, charakterystycznymi dla Kantora. Postępowania w przestrzeni, relacji pomiędzy aktorami, pomiędzy aktorami a przedmiotami i dźwiękiem. Nacisk położony zostanie bardziej na proces bycia aktorem niż na konstruowanie sytuacji doprowadzonych do końca. Problem nie ogranicza się tylko do aktorstwa jako zdefiniowanej profesji. Chodzi o poruszanie się w obrębie poszerzonej koncepcji sztuki, nie ograniczając się do aktorstwa i teatru jako ściśle wyodrębnionych kategorii. W zakres zainteresowań prowadzącego wchodzi praktycznie wszystko, co dotyczy tzw. spektakularności zachowań w relacji widz – aktor.
Wychodząc z elementarnej, pierwszej i podstawowej definicji teatru, że teatr to spotkanie żywego człowieka (widza) z drugim żywym człowiekiem (aktorem), że cała reszta to jest konsekwencja tego najprostszego faktu, będziemy wychodzić od rzeczy najprostszych, elementarnych, takich jak:1. Wejście na scenę2. Poruszanie się po scenie3. Sposób chodzenia4. Sposób istnienia na scenie5. Różnica pomiędzy życiem „prywatnym” a scenicznym6. Siedzenie7. „Nicnierobienie”8. Cezury (zatrzymania)9. Ćwiczenia na intencje10. Repetycje (mechaniczne powtarzanie) tych samych czynności11. Zrywy i zatrzymania12. Napięcia wewnętrzne13. Przyspieszenia i spowolnienia14. Mimika – miny15. Ćwiczenia głosowe – abstrakcyjne i tekst wiązany16. Ćwiczenia pantomimiczne (enigmatyczne)17. Przedmiot i człowiek (aktor)18. Element przypadku (happening)19. Pojęcie realności i iluzji20. Pojęcie czasu i przestrzeni21. Trwanie22. Amplituda emocji23. Realność najniższej rangi
Każde z tych ćwiczeń rozłożone będzie na CZYNNIKI PIERWSZE. Przeprowadzimy drobiazgowy podział czynności oczywistych (np. „siedzenie”) na mini-czynności składające się na prostą, zdawałoby się, czynność główną. Takie ujęcie powoduje, że najprostsza rzecz, którą wykonujemy nie zastanawiając się nad nią, przestaje być oczywista i staje się spektakularna. W efekcie wydobywamy z prostej czynności ogromne bogactwo zachowań. Na dalszym etapie pracy będziemy te proste sytuacje komplikować przez łączenie i wymieszanie w sposób nielogiczny. Np. łącząc siedzenie z chodzeniem tak, by pozbawić je ich życiowych funkcji. Pozbawiając proste czynności ich logiki postępowania, powodujemy, że stają się one spektakularne czyli widoczne.
Maniakalne wręcz przywiązywanie wagi do małych, banalnych czynności i doprowadzenie ich do absurdu było jedną z naczelnych zasad pracy Kantora z aktorem. Pedantyczność, przesadna precyzja, przywiązywanie do nich najwyższej uwagi, niewspółmiernej do problemu, powodowały, że nawet najbardziej oczywiste rzeczy stawały się interesujące a nawet fascynujące.
W dalszych etapach pracy, stopniowo komplikując sytuację, dojdziemy do sytuacji nieoczekiwanej i nieprzewidywalnej.W to wszystko wpleciony zostanie klasyczny tekst dramatyczny tak, żeby w żaden sposób nie przystawał do sytuacji scenicznej, był jakby elementem obcym, nieilustrowanym ruchem na scenie. Mógłby to być tekst Heinricha von Kleista – brzmiący dzisiaj anachronicznie, ale chodzi właśnie o efekt zderzenia starego romantycznego tekstu z czynnością prozaiczną w taki sposób, aby nie przystawała do akcji opisanej w tekście.
Spotkanie końcowe
Po 10-12 dniach będzie jeszcze jeden dzień pracy, ale wspólnej z publicznością w taki sposób aby zachować roboczy charakter pokazu. Włączymy ich w działanie przez rozmowy, uwagi, pytania a nawet fizyczne uczestnictwo. Wymaga to obecności prowadzącego, który byłby jednocześnie prowadzącym próby, jak i łącznikiem z widzami.Może to przyjąć formę wykładu, działań scenicznych, objaśnień, rozmów z uczestnikami warsztatu jak i z widzami. Tematem tych rozmów byłyby konkretne wydarzenia na scenie komentowane na żywo. Całość powinna być żywym, spontanicznym spotkaniem, bardziej o charakterze roboczym, otwartym niż jakiejś skonstruowanej całości.
Zgłoszenia i zasady naboru:
Warsztaty Romana Siwulaka odbywać się będą w Instytucie Teatralnym w dniach 17-28 sierpnia 2015, w godzinach 10.30-13.30 i 14.30-17.00. Udział w warsztatach jest bezpłatny. Wszystkich chętnych prosimy o przesłanie na adres luczkiewicz@instytut-teatralny.pl zgłoszeń zawierających dane adresowe, informacje o sobie oraz krótki list motywacyjny. Termin nadsyłania zgłoszeń: 20 czerwca. Osoby wybrane na podstawie zgłoszeń przez prowadzącą zostaną o tym powiadomione do 30 czerwca.
Roman Siwulak
Roman Siwulak – ur. w 1952 roku w Krakowie, malarz, aktor, pedagog, absolwent krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych jest aktywny w różnych dyscyplinsach twórczych. Od roku 1970 był członkiem zespołu Teatru Cricot 2 Tadeusza Kantora, biorąc udział we wszystkich realizacjach Cricot 2, do roku 1990. W latach 1994-1998 był związany z francuskimi teatrami: Compagnie Singuliér, Théatre du Radéu, Circus Klotz. Wykładał w: Scuola Dramatica di Paolo Grassi (Mediolan 1993), Scuola di musica per il teatro Orte Ospitale (Rubiera 2008). Od roku 2000 członek włoskiego zespołu Teatro Orchestra di Moni Ovadia. Swoje prace malarskie wystawiał indywidualnie m.in. w: Galerii Krzysztofory, Otwartej Pracowni w Krakowie, Galerii Foksal w Warszawie oraz na zbiorowych ekspozycjach m.in.: „Polska Awangarda 1910-78” w Palazzo delle Esposizioni – Rzym 1979, „5 wystawie kolekcji Małopolskiej Fundacji Muzeum Sztuki Nowoczesnej” – Cricoteka Kraków 2008.
Bardzo krótkie lekcje. Warsztaty teatralne prowadzone przez aktorów Teatru Cricot 2 w stulecie urodzin Tadeusza Kantora.
Warsztaty Ludmiły Ryby i Romana Siwulaka odbywają się we współpracy Instytutu Teatralnego im. Z. Raszewskiego w Warszawy z krakowską Cricoteką i organizowanego przez tę ostatnią cyklu “Bardzo krótkie lekcje – warsztaty teatralne prowadzone przez aktorów Teatru Cricot 2 w stulecie urodzin Tadeusza Kantora”.
Projekt „Bardzo krótkie lekcje…” to cykl warsztatów teatralnych, które poprowadzą aktorzy Teatru Cricot 2 Tadeusza Kantora, przypominając dokonania artysty i równocześnie prezentując swój dorobek i indywidualne podejście do jego spuścizny. Projekt adresowany jest do studentów szkół artystycznych oraz osób pragnących rozwijać swoje umiejętności sceniczne.
Nazwa projektu odnosi się do warsztatów teatralnych, które w Charleville-Mézières poprowadził Tadeusz Kantor, a na koniec których powstała wyjątkowa forma teatralna pt. Bardzo krótka lekcja. Z jednej strony więc nawiązujemy do działalności samego Kantora, z drugiej zaś „krótkie lekcje” mają zaznaczyć charakter spotkań, które nie dążą do kompleksowego przedstawienia metody aktorskiej Kantora, ale przede wszystkim zainicjowania twórczej dyskusji – zarówno w teorii, jak i w praktyce.
