„WIELKIE RZECZY I CÓŻ MI TO WADZI, czyli Targowica” – wykład Piotra Morawskiego.

4 listopada 1792 roku w czasie przedstawienia „Wielkich rzeczy…” Franciszka Zabłockiego doszło do rozruchów skierowanych przeciw targowiczaninowi Szczęsnemu Potockiemu. Teatr – już nie scena, lecz widownia – stał się areną bezpośredniej walki politycznej. Ta brutalna konfrontacja to kulminacyjny moment debaty politycznej, jaka toczyła się na scenie polskiego teatru co najmniej od roku 1791 i premiery „Powrotu posła” Juliana Ursyna Niemcewicza. Potem – przypomnijmy – była nieco dziwaczna kontynuacja utworu Niemcewicza – „Dowód wdzięczności narodu” Bogusławskiego; w kolejnym roku Bogusławski napisał na cześć króla „Henryka VI na łowach”, a Niemcewicz – „Kazimierza Wielkiego”. Teatr publiczny, który na bieżąco komentował najważniejsze wydarzenia w kraju, stał się sceną starć politycznych. Czy teatr publiczny zdolny jest do kreowania konfliktu politycznego i w jaki sposób może takim konfliktem sterować?

Wykładom towarzyszą projekcje filmów found footage autorstwa Ewy Hevelke, Michała Januszańca i Piotra Morawskiego oraz dedykowany portal internetowy www.teatrpubliczny.pl

UWAGA: Wykład odbywa się w Teatrze Stanisławowskim (Stara Pomarańczarnia), Muzeum Łazienki Królewskie, ul. Agrykoli 1, Warszawa (zobacz mapę)

ZOBACZ WYKŁADY NA YOUTUBE

Program

11.03.2014 NATRĘCI, czyli obyczaje25.03.2014 PANNA NA WYDANIU, czyli wychowanie15.04.2014 AUTOR KOMEDII, czyli klasycyzm29.04. 2014 CZYNSZ, czyli chłopi13.05.2014 WIELKIE RZECZY I CÓŻ MI TO WADZI, czyli Targowica27.05.2014 SZKOŁA OBMOWY, czyli nędza10.06.2014 KRAKOWIACY I GÓRALE, czyli insurekcja24.06.2014 TACZKA OCCIARZA, czyli mieszczaństwo

godz. 18.00wykłady: 11.03, 25.03, 29.04, 27.05, 10.06odbędą się w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego,ul. Jazdów 1, Warszawa

wykłady: 15.04, 13.05, 24.06odbędą się w Teatrze Stanisławowskim (Stara Pomarańczarnia),Muzeum Łazienki Królewskie, ul. Agrykoli 1, Warszawa (zobacz mapę)

Uczestnictwo w wykładach będzie potwierdzane każdorazowo miniaturami archiwalnych afiszy. Za komplet afiszy nagroda – niespodzianka.

dr Piotr Morawski

Kulturoznawca, ukończył studia w Instytucie Kultury Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim, studiował też historię na tym samym uniwersytecie. Pracuje w redakcji „Dialogu” i w IKP UW; współpracuje z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego przy tworzeniu internetowej encyklopedii teatru polskiego, współtworzył także projekt Theatre Architecture in Central Europe. Zajmuje się kulturową historią widowisk przede wszystkim w czasach przednowoczesnych. Razem z Ewą Partygą wydał tom zbiorowy Niebezpieczne związki. Dramat, teatr i kultura popularna (2010), a z Dorotą Buchwald i Moniką Jarzyną Architektura teatralna w Polsce (2011). W tym roku ukaże się jego autorska książka Ustanawianie świętości. Kulturowa historia angielskich widowisk religijnych w XVI wieku na tle europejskim. Jest sekretarzem Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych.

OŚWIECENIE. PRZED

Teatr publiczny w Polsce od początku był medium mocno ingerującym w życie społeczne, generującym konflikt polityczny i skutecznie nim sterującym. Sojusz sceny i prasy drukarskiej w misji modernizacyjnej pozwala zobaczyć w teatrze polskim doby XVIII wieku główne obok „Monitora” miejsce debaty na temat spraw publicznych. Teatr stał się wreszcie – jak pokazuje przykład „Krakowiaków i górali” czy „Szkoły obmowy” – kluczową instytucją życia społecznego zdolną kreować bieg wypadków czy realnie uczestniczącą w działalności charytatywnej.

W 1765 roku teatr publiczny rozpoczął debatę, która właściwie trwa do dziś. Wówczas chodziło przecież też nie tylko o obyczaje – stawką była polska nowoczesność. Zmieniały się kostiumy, lecz główna oś konfliktu miedzy nowoczesnością a jej zaprzeczeniem pozostawała cały czas ta sama. Warto zatem spojrzeć na oświeceniowy projekt teatru publicznego z dzisiejszej perspektywy; dostrzec jego potencjał krytyczny i zaangażowanie w życie społeczne. Zaangażowanie, jakiego w polskim teatrze nigdy wcześniej nie było, a i później nie tak znowu częstego. Zobaczyć w nim nie spetryfikowany kanon szeleszczących papierem lektur, lecz niepokojąco skutecznie działające narzędzie społecznej zmiany. (Piotr Morawski, prowadzący wykłady)

Partnerem cyklu wykładów jest Ośrodek Edukacji Muzealnej – Łazienki Królewskie

Teatr publiczny. Przedstawienia

Projekt historii polskiego teatru od roku 1765 do dziś, autorstwa dr Joanny Krakowskiej, obejmujący  historię przedstawień i historię przedstawiania spraw publicznych. W każdej jego odsłonie przedstawienie teatralne jest traktowane jako miejsce przecinania się zjawisk artystycznych, a zarazem jako punkt odniesienia dla publicznych debat i zjawisk spoza teatru. W ramach projektu odbyły się już dwa cykle wykładów: Joanny Krakowskiej zatytułowany PRL. PRZEDSTAWIENIA (październik 2012-czerwiec 2013) oraz Krystyny Duniec poświęcony dwudziestoleciu międzywojennemu (październik 2013-luty 2014). Trzecia część projektu – wykłady dr Piotra Morawskiego dotyczące początków sceny publicznej i życia teatralnego XVIII-wiecznej Polski – obędzie się między marcem a czerwcem 2014 roku w Instytucie Teatralnym oraz w Teatrze Stanisławowskim w Łazienkach Królewskich.