Krystyna Duniec, pytając o status, autorytet, przemocowość, mobilność wizerunku, podejmuje temat przemocy w teatrze: kto w teatrze jest opresorem, co narzędziem? Jakie są praktyki przemocowe we współczesnym teatrze? Czy teatr wykorzystuje przemoc jako strategię artystyczną i co to oznacza w kontekście estetycznym i społecznym? Na spotkanie z cyklu ROZMOWA NIE-KONTROLOWANA złoży się wykład performatywny Krystyny Duniec „Działania na (o)sobie” oraz rozmowa o tym „Czy teatr jest narzędziem przemocy?”, w której udział wezmą: Maria Maj, Maja Kleczewska, Anda Rottenberg i Joanna Krakowska.
DZIAŁANIA NA (O)SOBIE
Współczesne społeczeństwo tworzą głównie konsumenci. Ci chcieliby zapewnić sobie wpływ na życie publiczne, czyli władzę, nabywając dla siebie gotowe tożsamości spełniające oczekiwania zarówno ich samych, jak i domniemane oczekiwania społeczne. Zapotrzebowanie na produkcję publicznych person – sztucznych konstruktów jest więc ogromne. A oczywista w tej sytuacji rywalizacja wizerunków to polityczna gra o hegemonię, zawsze uwikłana w opozycję niezależności i podległości, konformizmu i nonkonformizmu. To stały agon totalitarnych i wolnościowych procedur politycznych, społecznych, egzystencjalnych. Wizerunek i jego obraz medialny to towar, który w zależności od technik autopromocyjnych i autokreacyjnych będzie miał różnych adresatów, różny popyt i różnym będzie podlegał manipulacjom.
Żeby móc analizować sposoby wyłaniania się wizerunków, należy samemu w tym procesie zauczestniczyć. Dlatego też przedmiotem mojej badawczej analizy będzie performans – eksperyment, w którym swój własny wizerunek poddam dekonstrukcji wykonując nieznane mi wcześniej polecenia „specjalistów ds. kreowania wizerunków”. Będą wśród nich osoby, z którymi pozostaję w rozmaitych relacjach zawodowych i osobistych. Kim się stanę jako real thing – zawieszona między realnością a fantazmatycznością – osobą, za którą się uważam, za którą chciałabym, aby mnie uważano, za którą biorą mnie moi „kreatorzy”, czy też może po prostu stanę się wytworem ich wyobraźni?
Dynamiczne przemiany wizerunków to centralny wątek współczesnej kultury – co wyniknie z podjęcia przeze mnie ryzykownej gry z własną personą? gry opartej na relacjach z współuczestnikami performansu i jego odbiorcami? gry niemożliwej do zaistnienia poza sceną?Stając się przedmiotem performatywnych praktyk, które na co dzień jako badaczka opisuję, stawiam pytania o status wizerunku, jego autorytet i przemoc, stabilność i mobilność, emocjonalny i intelektualny potencjał. Jakie będą tego egzystencjalne, społeczne i badawcze konsekwencje? Przekonamy się wspólnie. Ryzyko to prawo każdego eksperymentu.
Krystyna Duniec
Profesorka w Zakładzie Historii i Teorii Teatru Instytutu Sztuki PAN. Pomysłodawczyni i kierowniczka Laboratorium „Projektowanie Kultury” SWPS i Nowego Teatru. Autorka m.in. książek „Kaprysy Prospera. Szekspirowskie inscenizacje Leona Schillera” (1998); „Jan Kreczmar. Grał jakby uczył” (2004); „Ciało w teatrze. Perspektywa antropologiczna” (2012), „Soc i sex. Diagnozy teatralne i nieteatralne” [współautor Joanna Krakowska] (2009), „Soc, sex i historia” [współautor Joanna Krakowska] (2014). Wydała także w swoim opracowaniu „Bruliony Jana Kreczmara” (2003) oraz tom zbiorowy „Aktor. Niepewna tożsamość” (2012).
