Nakładem Wydawnictwa Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w serii wydawniczej Nowa Biblioteka Instytutu Teatralnego ukazała się książka profesora Zbigniewa Majchrowskiego „Krypta Gustawa”. To druga część monografii o scenicznym „przepisywaniu” Dziadów skupiona na przedstawieniach powstałych po 1989 roku. Część pierwsza, głośna Cela Konrada ukazała się w 1998 roku.
Czy Dziady są toksycznym arcydziełem? Czy nadal stanowią opresyjną inicjację w polskość, jak uważał Czesław Miłosz, pisząc w Ziemi Urlo, że swą wizją Mickiewicz „zapeklował Polaków w mesjańskim nacjonalizmie, który ma to do siebie, że pochłania każdego, kto mu się opiera”? Jak uwolnić to, co w Dziadach uniwersalne, od nacisku polonocentrycznych matryc lekturowych i ich edukacyjnych nadużyć? Jak od „Daj mi rząd dusz!” przejść do „Dajcie mi człowieka…”? Najnowsza historia sceniczna „Dziadów” podpowiada niejedną odpowiedź. Mniej interesować mnie będzie teatr jako medium literatury dramatycznej, bardziej – teatr jako medium emocji zbiorowych. […] Warto opowiedzieć o scenicznym zdejmowaniu z arcydramatu interpretacyjnych klisz przez nieufnych reżyserów i reżyserki, o wyłuskiwaniu nowych podtekstów przez aktorki i aktorów, o dekonstruowaniu mitów nadpisanych nad Dziadami. Mickiewiczowski Konrad wcale nie musi zejść ze sceny, by ustąpić miejsca Gustawowi, wystarczy, że odzyska utraconą „połowę” biografii.
Tymi słowami Zbigniew Majchrowski charakteryzował przedmiot swoich rozważań, rozpoczynając cykl spotkań-wykładów, które odbyły się w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego na przełomie 2018 i 2019 roku pod tytułem „Dziady – transformacje” i zapowiadały Kryptę Gustawa jako kontynuację monografii Cela Konrada. Powracając do Mickiewicza (1998), która skupiała na XX-wiecznych odczytaniach teatralnych arcydramatu Mickiewicza.
W Krypcie Gustawa autor przygląda się Dziadom w świetle inscenizacji powstałych po 1989 roku do dzisiaj. Wstępne wersje fragmentów tej książki, publikowane w czasopismach („Dialog”, „Didaskalia”, „Konteksty”) bądź w tomach zbiorowych, zostały przeredagowane, a niekiedy znacznie poszerzone. Książkę wzbogaca imponujący materiał ikonograficzny, na który składają się liczne fotografie z przedstawień, ale także obszerny i ciekawy zbiór ilustracji kontekstowych, obejmujący archiwalia, grafiki, fotografie prasowe, fotosy z filmów, dokumentację wystaw i akcji plastycznych, a nawet „zrzuty” z mediów społecznościowych, niemal z ostatniej chwili.
Zbigniew Majchrowski, literaturoznawca i teatrolog, profesor w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Jest autorem książek: „Poezja jak otwarta rana”. Czytając Różewicza (1993), Gombrowicz i cień wieszcza (1995), Cela Konrada. Powracając do Mickiewicza (1998 – Nagroda im. Leona Schillera oraz nominacja do Nagrody „Nike”), Różewicz (2000) w serii „A to Polska właśnie”, Mickiewicz i wiek dwudziesty (2006). Redagował z Marią Janion tom Odmieńcy (1982) z cyklu „Transgresje”. Opracował zbiór teatraliów Andrzeja Kijowskiego Rytuały oglądania (2005) oraz wybór sztuk teatralnych Ireneusza Iredyńskiego Kreacja. Dramaty (2014) w serii „Dramat polski, Reaktywacja”. Współautor i (współ)redaktor wielu prac zbiorowych, m. in. Balsam i trucizna. 13 tekstów o Mickiewiczu (1993), Od Shakespeare’a do Szekspira (1993), Świat według Themersonów (1994), Mickiewicz. Sen i widzenie (2001), Dramat polski. Interpretacje (2001), Księga Janion (2007), Wojna i postpamięć (2011), Re: Iredyński (2019). Jego artykuły były tłumaczone na angielski, niemiecki, włoski i litewski.
Książka w cenie 45 zł dostępna będzie od stycznia w księgarni „Prospero” Instytutu Teatralnego – jedynej w Polsce specjalistycznej księgarni poświęconej w całości teatrowi – oraz przez strony internetowe księgarni, wydawnictwa i IT a także w sklepie na fanpage’u FB Instytutu.
PRZEJDŹ NA STRONE KSIĘGARNI „PROSPERO”
