Aktualności Kalendarz wydarzeń Komunikaty prasowe Wystawa

„Teatralne maski Tadeusza Łomnickiego” | Wystawa w Galerii Kordegarda

Na wystawę, zorganizowaną z okazji 30. rocznicy śmierci Tadeusza Łomnickiego, składają się 52 fotografie prezentujące wybrane wybitne kreacje teatralne aktora.

opublikowano 23 lutego 2022

Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego i Narodowe Centrum Kultury od 3 do 27 marca zapraszają do Kordegardy, galerii NCK na wystawę fotograficzną, prezentującą dokonania artystyczne Tadeusza Łomnickiego.

Kolejne wspólne przedsięwzięcie wystawiennicze Instytutu Teatralnego i Narodowego Centrum Kultury prezentuje postać króla polskiej sceny drugiej połowy XX wieku – Tadeusza Łomnickiego. Pretekstem do tego ciekawego spotkania i przypomnienia artystycznego dorobku Łomnickiego jest 30. rocznica jego śmierci, która minęła 22 lutego.

Genialny aktor był mistrzem nie tylko dla swoich studentów, ale też inspiracją dla scenicznych i filmowych współpracowników, w tym wybitnych reżyserów, np. Erwina Axera, Konrada Swinarskiego, Romana Polańskiego, czy Andrzeja Wajdy. Niespełniony dramatopisarz i artysta totalny pożegnał doczesność na deskach teatru Nowego w Poznaniu, który od dziesięciu lat nosi imię Tadeusza Łomnickiego. Ostatnie wypowiedziane przez niego słowa to kwestia tragicznego szekspirowskiego bohatera – króla Leara: „Więc jakieś życie świta przede mną. Dalej, łapmy je, pędźmy za nim, biegiem, biegiem!”. Swoje intensywne życie całkowicie podporządkował pracy twórczej. Przez blisko pół wieku na scenie i przed kamerą dostarczył nam niezapomnianych wzruszeń
– komentuje prof. Rafał Wiśniewski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury.

Na ekspozycję składają się 52 fotografie portretowe, prezentujące wybrane wybitne kreacje teatralne Tadeusza Łomnickiego. Zobaczymy aktora w rolach tytułowych w „Kordianie” Słowackiego i w „Karierze Artura Ui” Brechta, jako Orestesa w „Muchach” Sartre’a i w „Ifigenii w Taurydzie” Goethego. W Kordegardzie możemy zobaczyć fotografie dokumentujące role Łomnickiego z repertuaru klasycznego, m.in..: Solonego w „Trzech siostrach” Czechowa, Łatki w „Dożywociu” Fredry, tytułowego Fantazego z dramatu Słowackiego, jak również w realizacjach dramaturgii współczesnej: Świadka VI w „Dochodzeniu” Weissa, Bukary w „Przedstawieniu Hamleta we wsi Głucha Dolna” Brešana, Goi w „Gdy rozum śpi” Vallejo, Krappa w „Ostatniej taśmie Krappa” Becketta, Bruscona w „Komediancie” Bernharda. Zdjęciom towarzyszy materiał filmowy, wyświetlany na monitorze, z fragmentami archiwalnych przedstawień z udziałem Tadeusza Łomnickiego, np: „Kordiana”, „Kariery Artura Ui”, „Przedstawienia Hamleta we wsi Głucha Dolna” i „Ja, Feuerbach”.

W historii polskiego teatru Tadeusz Łomnicki zajął miejsce na samym Olimpie, wielkość jego sztuki – cóż, że ulotnej – pozostaje punktem odniesienia dla kolejnych pokoleń aktorów. Mamy nadzieję, że ta sztuka zapisała się również w pamięci tych widzów, którzy podziwiali Łomnickiego na scenie. Ci, którym nie było dane zetknąć się z jego artyzmem, dowiedzą się o istnieniu niepowtarzalnego twórcy
– mówi Elżbieta Wrotnowska-Gmyz, dyrektor Instytutu Teatralnego.

Łomnicki współpracował z najważniejszymi reżyserami powojennego polskiego teatru, przede wszystkim z Erwinem Axerem (25 lat razem w zespole Teatru Współczesnego), ale również Adamem Hanuszkiewiczem, Konradem Swinarskim, Andrzejem Wajdą, Kazimierzem Kutzem, Romanem Polańskim, Kazimierzem Dejmkiem i Antonim Liberą.

Wśród autorów prezentowanych w Kordegardzie portretów znaleźli się: Edward Hartwig, Renard Dudley, Piotr Barącz, Zygmunt Rytka, Franciszek Myszkowski, Andrzej Krynicki, Juliusz Multarzyński, Marek Holzman, Mariusz Stachowiak i Renata Pajchel.

Kordegarda Galeria Narodowego Centrum Kultury: Teatralne maski Tadeusza Łomnickiego
Czas trwania: 3 marca – 27 marca 2022
Wernisaż: 3 marca 2022, godz. 18:00
Oprowadzanie kuratorskie: 12 marca, godz. 16:00-18:00 i 27 marca, godz. 16:00-18:00
Kurator: Michał Smolis, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
Organizatorzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Narodowe Centrum Kultury, kordegarda.org

Tadeusz Łomnicki – aktor, reżyser, pedagog, dyrektor teatru, rektor PWST, pisarz. Urodził się 18 lipca 1927 roku w Podhajcach koło Lwowa. W czasie drugiej wojny światowej ukończył Gimnazjum Handlowe w Dębicy, od 1942 roku przebywał w Krakowie. Wstąpił do Szarych Szeregów, potem był żołnierzem Armii Krajowej. Uczył się gry na skrzypcach i pisał. W lutym 1945 roku zdał do Studia przy Starym Teatrze, które ukończył rok później. Debiutował tam epizodyczną rolą Pasterza w „Mężu doskonałym” Zawieyskiego (1945). Do 1949 roku występował na scenach krakowskich, z wyjątkiem sezonu 1946/47, który spędził w Teatrze Miejskim w Katowicach, gdzie zagrał pierwsze głośne role – tytułową w „Szczęściu Frania” Perzyńskiego, Chłopca z deszczu w „Dwóch teatrach” Szaniawskiego i Puka w „Śnie nocy letniej” Shakespeare’a. Od sezonu 1949/50 do 1974 roku był zaangażowany przez Erwina Axera do Teatru Współczesnego w Warszawie (w latach 1955–1957 połączonego z zespołem Teatru Narodowego), gdzie przeszedł do historii jako tytułowy Kordian w dramacie Słowackiego (1956), Orestes w „Muchach” Sartre’a (1957) i „Ifigenii w Taurydzie” Goethego (1961), Ui w „Karierze Artura Ui” Brechta (1962), Solony w „Trzech siostrach” Czechowa (1963), Łatka w „Dożywociu” Fredry (1963), Głumow w „Pamiętniku szubrawca” Ostrowskiego (1966), Edgar w „Play Strindberg” Dürrenmatta (1970), tytułowy bohater w „Lirze” Bonda (1974). W sezonie 1974/75 związał się z Teatrem Narodowym za dyrekcji Adama Hanuszkiewicza, gdzie wystąpił jako Gospodarz w „Weselu” Wyspiańskiego (1974) i Prisypkin w „Pluskwie” Majakowskiego (1975). W latach 1976–1981 pełnił funkcję dyrektora i kierownika artystycznego Teatru Na Woli w Warszawie, zagrał tam m.in.: Goyę w „Gdy rozum śpi…” Vallejo (1976), Bukarę w „Przedstawieniu Hamleta we wsi Głucha Dolna” Brešana (1977), tytułowe w „Życiu Galileusza” Brechta (1978) i „Fantazym” Słowackiego oraz Salieriego w „Amadeuszu” Shaffera (1981). Okres 1981–1984 spędził w stołecznym Teatrze Polskim kierowanym przez Kazimierza Dejmka, gdzie wystąpił w roli Człowieka w prapremierze „Ambasadora” Mrożka (1981) i Papkina w „Zemście” Fredry (1983). Od sezonu 1984/85 do 1987/88 był aktorem Teatru Studio, w którym stworzył kreacje w dramatach Samuela Becketta w przekładzie i reżyserii Antoniego Libery: Mężczyznę w „Komedii”, Krappa w „Ostatniej taśmie” (1985), Hamma w „Końcówce” i Reżysera w „Katastrofie” (1986). W ostatnim okresie życia nie związał się żadnym zespołem, grał gościnnie: rolę tytułową w „Ja, Feuerbach” Dorsta (1988) w Teatrze Dramatycznym, Kościuszkę w „Lekcji polskiego” Bojarskiej (1988) w Teatrze Powszechnym, Bohatera w „Kartotece” Różewicza (1989) w Teatrze Studio i Bruscona w „Komediancie” Bernharda (1990) w Teatrze Współczesnym.

Zmarł 22 lutego 1992 roku w trakcie próby „Króla Leara” Shakespeare’a na scenie Teatru Nowego w Poznaniu, na tydzień przed planowaną premierą