Kiedy rozmawiamy o Instytucie z osobami spoza granic naszego kraju, często słyszymy pytania – czy to instytucja akademicka, artystyczna, a może muzeum albo archiwum? Zwykle odpowiadamy, że jest właściwie każdą z nich, a gdy zaczynamy opowiadać o tym co robimy, pojawia się pozytywne zdziwienie i kolejne pytanie – jak to wszystko łączycie? I kto wie – czy właśnie w tym łączeniu nie kryje się istota misji Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego.
Od samego bowiem początku swojego istnienia Instytut został umieszczony w przestrzeni, w której zbiegały się rozmaite aktywności, środowiska, idee. Jeden z jego fundamentów to unikatowe archiwum Działu Dokumentacji Związku Artystów Scen Polskich. To właśnie chęć zapewnienia ochrony gromadzonym w nim przez lata dokumentom i innym materialnym świadectwom życia teatralnego w Polsce oraz znalezienie możliwości ich udostępniania była jednym z celów powołania Instytutu. Szybko jednak okazało się, że polski teatr potrzebuje czegoś więcej – miejsca spotkań, debat, budowania relacji wewnątrz środowiska artystycznego, ale także ze środowiskiem naukowym, z władzami wszelkich szczebli, a także z innymi instytucjami publicznymi.
Instytut Teatralny zainaugurował swoją działalność 1 lipca 2003 roku, w czasie, gdy polska scena teatralna podlegała dynamicznym zmianom – pojawiały się nowe prądy estetyczne, debiutowało wyraziste pokolenie twórców, a teatr szukał swego miejsca w pejzażu kultury polskiej pierwszych lat XXI wieku. Instytut od samego początku dokumentował i badał ten proces. Bardzo ważną w tym rolę odegrał istniejący
od 2004 roku wortal e-teatr.pl, który udostępnia i upowszechnia niemal wszystkie informacje i teksty dotyczące teatru, jakie ukazują się w polskiej prasie i internecie. Istotną kontynuacją i uzupełnieniem tej codziennie aktualizowanej swego rodzaju gazety teatralnej jest Encyklopedia Teatru Polskiego, która stanowi stale rozbudowywaną bazę i archiwum wiedzy o historii i współczesności polskich scen.
Budowanie mostów między teatrem a społeczeństwem
Swoją misję Instytut realizuje poprzez liczne programy, projekty i konkursy o ogólnopolskim i europejskim zasięgu. Inicjatywy takie jak Teatr Polska, Lato w Teatrze czy Przestrzenie Sztuki wychodzą naprzeciw potrzebom Polaków mieszkających z dala od miejsc, w których teatr jest dostępny na co dzień. Z kolei dwa duże konkursy, organizowane wspólnie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Ogólnopolski Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej i Klasyka Żywa wspierają polską dramaturgię dawną i najnowszą, zapewniając jej stałą obecność na scenie. Od lat wspieramy również rozwój pedagogiki teatru, która poprzez działanie kreacyjne i zaangażowanie młodej widowni rozwija krytyczne myślenie o sobie, świecie i teatrze. Organizujemy także Konkurs Fotografii Teatralnej, który buduje rangę tej tak ważnej dla dokumentowania teatru dziedziny sztuki. To niektóre z naszych programów i konkursów. Ponadto, Instytut Teatralny publikuje co roku książki poświęcone teatrowi, które popularyzują i pogłębiają wiedzę o teatrze. Wiele z nich to pozycje ważne i nagradzane, które stanowią nie tylko cenne źródło wiedzy dla teatrologów, ale również inspirują twórców.
Działalność Instytutu nie zamyka się w granicach Polski. Prężnie rozwijająca się działalność za granicą jest niezwykle ważnym elementem jego sukcesu. Jednym z ostatnich tego świadectw jest nagroda, jaką otrzymała polska artystka Ksenia Makała na tegorocznym Praskim Quadriennale. Inny przykład to wspieranie działalności polskich teatrów funkcjonujących poza granicami RP, która już przynosi efekty w postaci nadania przez Ministerstwo Kultury Litwy Polskiemu Teatrowi Studio w Wilnie statusu sceny zawodowej.
