Instytut Teatralny zaprasza 23 maja o godz. 18:00 na piąty, ostatni wykład z cyklu „Wyspiański. Teatr obecności” pod tytułem „I cóż, kochany panie Leonie?”. Aktorzy i aktorki Wyspiańskiego, który poprowadzi dr hab. prof. UJ Dorota Jarząbek-Wasyl. Na wykład wstęp wolny.
Na zakończenie cyklu wykładów przyjrzymy się kręgowi ludzi, z którymi Wyspiański stale współpracował w teatrze oraz temu, jakie panowały między nimi zawodowe relacje. Choć autor Warszawianki tworzył niezwykłe dekoracje i potrafił wywoływać w odbiorcach niesłychanie silne emocje, to ostatecznie nie byłby w stanie tworzyć swojego teatru bez zespołu odpowiednich ludzi.
W skład jego stałych współpracowników wchodzili dyrektorzy, czyli Tadeusz Pawlikowski i Józef Kotarbiński (grający również z powodzeniem w inscenizacjach Wyspiańskiego) czy dekoratorzy – Jan Spitizar i Stanisław Jasieński. Wymienić należy również aktorów-reżyserów: Adolfa Walewskiego, Ludwika Solskiego, Józefa Sosnowskiego, Andrzeja Mielewskiego, oraz aktorki: Helenę Modrzejewską, Irenę Solską, Wandę Siemaszkową, Władysławę Ordon, Stanisławę Wysocką, Jadwigę Mrozowską. Nie powinno się zapominać także o całym gronie wykonawców ról drugiego i trzeciego planu, takich jak Leon Stępowski, Bolesław Puchalski, Bolesław Zawierski, Grzegorz Senowski czy Rudolf Segeny. Bywało, że w przedstawieniach Wyspiańskiego zaangażowany był dosłownie cały zespół teatru. Sprawdzimy więc, którzy aktorzy byli temu artyście najwierniejsi, a także jak mogła wyglądać wewnętrzna dynamika zespołów, z którymi autor Wyzwolenia współpracował.
W ramach wykładu odbędzie się również podsumowanie całego cyklu spotkań, który rozpoczął się w styczniu 2024 roku.
O cyklu wykładów „Wyspiański. Teatr obecności”
Od „żywego” dzieła i osoby Stanisława Wyspiańskiego dzieli nas już ponad dziesięć dekad, a z nimi przypływy i odpływy interpretacji. Twórczość sceniczna autora „Wyzwolenia” (ta wystawiona za jego życia, jak i odkrywana dopiero po jego śmierci) stanowiła fascynującą i niewyczerpaną „maszynę” do wytwarzania znaczeń. Inspirował potomnych jako twórca teatru olbrzymiego, a z drugiej strony eksplorator teatru intymnego, teatru formy i teatru słowa poetyckiego. Rozpoznawano w nim artystę koloru i artystę dźwięku, wizjonera nowoczesnego narodowego akropolu i burzyciela zmurszałego postromantycznego nekropolu, malarza sceny, a z drugiej strony architekta nowych przestrzeni scenicznych. Nie negując wagi tych, i wielu innych, kategoryzacji, dr hab. prof. UJ Dorota Jarząbek-Wasyl proponuje spojrzenie uchylające – choćby tylko częściowo – potrzebę interpretacji, na rzecz tego, co (przynajmniej teoretycznie) poprzedza ją i warunkuje: przejawiania się obecności, stawania się spektaklu w oczach twórców i widzów.
Na ile i w jaki sposób Wyspiański był obecny w swoim teatrze (poprzez konkretne decyzje, formy współpracy)? Co czyniło przedstawienia – dane pod jego kierunkiem – żywymi i poruszającymi widzów w momencie powstania? Jak istniały i działały w przedstawieniach – w zetknięciu z aktorem i przestrzenią – konkretne obiekty (kostiumy, rekwizyty)? To główne pytania stawiane w projekcie „Wyspiański. Teatr obecności”, poświęconym działalności scenicznej Wyspiańskiego z lat 1898-1907, czyli od debiutu scenograficznego i dramatycznego do śmierci artysty.
Wykłady skupią się na trzech obszarach problemowych: 1) praktyki tworzenia i form współdziałania z zespołem teatralnym, jakie przyjął Wyspiański w Krakowie i Lwowie, 2) materii przedstawień artysty (roli, jaką w tym teatrze odgrywały konkretne obiekty: rekwizyty, kostiumy, dekoracje, architektura sceny), 3) reakcji publiczności na spektakle autora „Wesela”, ze szczególnym naciskiem na polisensoryczne wrażenia: wzrokowe, słuchowe, ale też dotykowe i kinestetyczne, do których prowokowały sceniczne rozwiązania wprowadzone przez Wyspiańskiego.
Spotkaniom towarzyszyć będą trzy warsztaty w mniejszym gronie (kolejno po drugim, trzecim i czwartym wykładzie). Warsztaty te mają służyć zachęcie do wspólnej lektury i rozkodowania archiwaliów teatralnych: scenariusza reżyserskiego z rysunkami sytuacyjnymi; szkicu portretowego aktora; makiety scenicznej. Przed każdym spotkaniem, z odpowiednim wyprzedzeniem uczestnicy otrzymają szczegółowe instrukcje, teksty do przeczytania, zadania. Liczba miejsc na warsztatach jest ograniczona, obowiązują zapisy.
Wstęp na wykłady jest wolny.
