Blisko trzy i pół tysiąca wydarzeń aktywizujących lokalne społeczności, ponad cztery tysiące zaangażowanych w działania artystów i kilkaset tysięcy oklaskujących ich widzów – to kluczowe liczby pierwszych dwóch lat istnienia Przestrzenie Sztuki – interdyscyplinarnych centrów zapewniających niezależnym artystom teatru i tańca stałe miejsce do zawodowej aktywności. Teatralne Przestrzenie prowadzone są w Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Rzeszowie i Zielonej Górze, a taneczne w Białymstoku, Katowicach, Kielcach, Lublinie i Łodzi. Co przyniesie tegoroczna odsłona Programu?
Idea Programu opiera się na czterech filarach – artystycznym, edukacyjnym, społecznym i prozdrowotnym (w dziedzinie tańca) – a głównym zadaniem operatorów jest umożliwianie artystom niezależnym i lokalnym środowiskom prezentacji własnych przedsięwzięć, rozwijanie oferty edukacyjnej i animacyjnej oraz poszerzanie kompetencji publiczności. Przestrzenie Sztuki rozwijane są w szerokiej współpracy instytucji centralnych, władz samorządowych, organizacji pozarządowych i samych twórców.
Co przyniosą najbliższe miesiące? Główne cele Programu – a więc zapewnienie niezależnym artystom realnej przestrzeni do działań, przybliżenie ich dorobku i znaczenia oraz położenie większego nacisku na coś, co moglibyśmy nazwać „mikro-dziedzictwem” – pozostaną niezmienne. To, co z pewnością ulegnie zmianie, to liczby. Już dwa poprzednie lata, z powodu pandemii niezwykle trudne dla kulturalnego ekosystemu na całym świecie, pokazały, że przy relatywnie niewielkich nakładach finansowych można realizować nie tylko wiele różnorodnych przedsięwzięć, ale także skutecznie angażować w nie – stale rosnące – grupy lokalnych twórców i publiczności. Dzieje się tak między innymi dzięki wykorzystaniu istniejącej już infrastruktury (co znacząco obniża koszty prowadzonych działań) i skutecznemu sieciowaniu – często rozproszonych – osób a także organizacji działających twórczo oraz ich odbiorców.
Pilotażowe Przestrzenie Sztuki przyniosły ponad 1000 wydarzeń aktywizujących lokalne społeczności (także z ośrodków defaworyzowanych pod względem dostępu do oferty kulturalnej), w które zaangażowało się prawie 1100 artystów. Zgromadziły one ok. 300 tysięcy widzów. W ubiegłym roku „na ścieżce” teatralnej i tanecznej Przestrzeni Sztuki udało się zrealizować już 2400 wydarzeń artystycznych i edukacyjnych oraz zaprosić do projektu 3300 artystów. W działania włączyło się także 240 instytucji i podmiotów partnerskich.
Skalę i siłę oddolnego oddziaływania Programu pokazuje także liczba wszystkich osób, które asystowały przy tworzeniu i realizacji przedsięwzięć: 2450 (w tym prawie 650 wolontariuszy).
– Chcemy podążać tym tropem: wzmacniać lokalne więzi, rozwijać relacje między operatorami skutkujące bardzo ważną migracją projektów, rozbudowywać sieć wolontariuszy. Po okresie pilotażu i pierwszego roku funkcjonowania Przestrzeni Sztuki można zauważyć, że tworzy się wokół niego żywo reagująca społeczność – aktywna, zainteresowana rozwojem Programu, uczestnicząca w jego kształtowaniu i entuzjastycznie go odbierająca. To wszystko udało się nam osiągać w niesprzyjających migracjom i życiu społecznemu warunkach pandemii. Liczymy, że najbliższe i życzliwsze pod tym względem miesiące przyniosą nam – a przede wszystkim widzom i twórcom – jeszcze więcej satysfakcji – zauważa Jadwiga Majewska, koordynatorka teatralnych PS z ramienia Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego.
W najbliższych miesiącach możemy spodziewać się jeszcze większego wsparcia obranych kierunków rozwoju projektu. Przestrzenie Sztuki ponownie będą prezentować spektakle, w tym także spektakle premierowe, podejmować inicjatywy społeczne i edukacyjne oraz realizować działania wspierające artystów niezależnych, takie jak rezydencje twórcze czy możliwość rozwoju kompetencji pedagogicznych.
– Z perspektywy Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca Program jest krokiem na drodze do spełnienia marzeń środowiska tańca o posiadaniu własnej infrastruktury, podobnej do tej jaką dysponuje muzyka i teatr. Jest również odpowiedzią na jego postulaty – dotyczące zwłaszcza stworzenia możliwości stabilnego rozwoju dla niezależnych artystów tańca – oraz narzędziem promocji tańca w społecznościach lokalnych poprzez związane z nim działania artystyczne, edukacyjne, społeczne i prozdrowotne. Przytaczane liczby świadczą o głęboko zakorzenionej w środowisku potrzebie realizacji programu i jego oddziaływaniu na życie lokalnych społeczności – wskazuje Karol Urbański, zastępca dyrektora Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca.
