28 maja ruszają 47. Opolskie Konfrontacje Teatralne / „Klasyka Żywa”. Przez siedem dni w Teatrze im. Jana Kochanowskiego prezentowane będą najlepsze spektakle minionego sezonu oparte o klasykę polskiej literatury.
Opolskie Konfrontacje Teatralne od prawie pięćdziesięciu lat prezentują najlepsze polskie spektakle inspirowane klasyczną literaturą. Od 2016 roku są finałem Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej „Klasyka Żywa”, koordynowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego. Cieszę się, że możemy spotkać się kolejny raz w Opolu i dzięki Konkursowi „Klasyka Żywa” popularyzować polską literaturę. O klasyce w naszym teatrze myślimy priorytetowo – stanowi ona podstawę zaplecza kulturowego mieszkańców naszego regionu – podkreśla dyrektor Teatru im. Jana Kochanowskiego Norbert Rakowski.
Podczas tegorocznego przeglądu zobaczymy pięć tytułów konkursowych:
„Znachor” w reż. Jakuba Roszkowskiego z Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, „Ballady i romanse” w reż. Piotra Soroki, Zdenki Pszczołowskiej i Błażeja Peszka z Wrocławskiego Teatru Pantomimy im. Henryka Tomaszewskiego, „Sen srebrny Salomei” w reż. Piotra Cieplaka z Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy, „Ballady i romanse ver. 2022” w reż. Roksany Miner z Teatru Lalki i Aktora w Wałbrzychu oraz „Wyskubki” w reż. Pawła Kamzy z Wrocławskiego Teatru Współczesnego im. Marii i Edmunda Wiercińskich.
Finałowa piątka wybrana została spośród 33 spektakli zgłoszonych do VIII Konkursu „Klasyka Żywa”. Przedstawienia mają szanse na nagrody, m.in. za reżyserię, scenografię czy muzykę, oraz na Nagrodę Główną im. Wojciecha Bogusławskiego. Łączna suma nagród, które rozdysponuje Jury w składzie: Sławomira Łozińska, Kalina Zalewska, dr Marzenna Wiśniewska, dr hab. Marek Troszyński oraz Piotr Ratajczak. Pula nagród to 120 tys. zł.
Poza konkursem prezentowane będą również m.in: spektakl „Sztuka kochania” w reż. Miry Mańki z Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu, czytania dramatów Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej („Szofer Archibald”, „Mrówki”, „Baba-Dziwo”) oraz czytania dramatów dla dzieci Krystyny Miłobędzkiej („Siała baba mak” i „Ptam”) współorganizowane z działającym obok teatru Centrum Edukacji Kulturalnej.
Wśród festiwalowych wydarzeń nie zabraknie również różnorodnych wydarzeń towarzyszących. Przed każdym pokazem organizowane będą wprowadzenia do spektakli, a po każdym przedstawieniu będzie można uczestniczyć w spotkaniu z twórcami. Oprócz tego w programie znajdują się koncerty znakomitych muzyków oraz warsztaty edukacyjne przygotowane do niektórych spektakli konkursowych przez Centrum Edukacji Kulturalnej.
JURY:
Sławomira Łozińska – aktorka, absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Debiutowała w 1973 r. rolą Ludmiły w sztuce „Wacława dzieje” w reż. Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Narodowym. Po dyplomie, od 1975 r., związana na stałe z tym teatrem. Współpracowała z Teatrem Współczesnym w Szczecinie, Teatrem Nowym, Teatrem Ochoty, Teatrem Polonia, Teatrem Miejskim w Lesznie, Teatrem Capitol. Grała w Teatrze Telewizji, Teatrze Polskiego Radia, filmach i serialach telewizyjnych, filmach fabularnych. W latach 1996–2002 była wiceprezesem Związku Artystów Scen Polskich. W latach 2003–2005 była członkiem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. W latach 2008–2013 była Dyrektorem Naczelnym Teatru Ateneum.
Piotr Ratajczak – urodził się w Szczecinie, mieszka w Warszawie. Absolwent Wydziału Reżyserii w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie oraz Wydziału Reżyserii Filmowej „Studio Prób” w Szkole Mistrzowskiej im. Andrzeja Wajdy „Wajda School”. Konsultant Programowy Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu, Dyrektor Artystyczny i pomysłodawca Festiwalu Debiutów Reżyserskich „M-Teatr” w Koszalinie, były kierownik literacki Teatru Współczesnego w Szczecinie, były dyrektor artystyczny Teatru Dramatycznego im. J. Szaniawskiego w Wałbrzychu oraz wieloletni członek komisji artystycznej Festiwalu Kontrapunkt w Szczecinie.
Wyreżyserował ponad 60 spektakli na kilkunastu scenach polskiego teatru m.in. w Poznaniu, Krakowie, Warszawie, Szczecinie, Olsztynie, Wałbrzychu, Katowicach, Sosnowcu, Opolu. W polskim teatrze rozpoznawany jest jako twórca inspirujący się literaturą reportażu i dokumentu („Kolaboranci” wg Angeliki Kuźniak w Opolu, „Biała siła, czarna pamięć” Marcina Kąckiego w Białymstoku, „Czeski Diplom” Mariusza Szczygła we Wrocławiu, „Żeby nie było śladu” Cezarego Łazarewicza w Warszawie), inspirujący się i przekładający na teatralną rzeczywistość scenariusze filmowe („Stowarzyszenie Umarłych Poetów”, ”Wodzirej”, „Bez znieczulenia”, „Piszczyk”, „Aktorzy prowincjonalni”, „Dziewczyny do wzięcia”) we współpracy z cenionymi polskimi dramaturgami (Piotr Rowicki, Artur Pałyga, Jan Czapliński). Sięga też po klasykę we współczesnej estetyce („Ziemia Obiecana”, „Lalka”, „Zły” Tyrmanda, „Ryszard III” Szekspira, „Kartoteka” Różewicza, „Szewcy” Witkiewicza, „Tango” Mrożka) oraz literaturę dla młodzieży („Sposób na Alcybiadesa” Niziurskiego,”Stawiam na Tolka Banana” Adama Bahdaja). W swoich realizacjach skupia się na gorących tematach społeczno-politycznych (np. „Biała siła, czarna pamięć” „Bez znieczulenia” „On wrócił” „Debil” „ Maliny Prześlugi) lub dotyczących kontrowersji najnowszej historii.
Piotr Ratajczak otrzymał wiele nagród i wyróżnień za najlepszą reżyserię i najlepszy spektakl na festiwalach: nagroda za reżyserię i najlepszy spektakl na Festiwalu „Rzeczywistość przedstawiona” w Zabrzu („Biała siła, czarna pamięć” oraz za „Czeski Diplom”,”Debil”), Ogólnopolski Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej („Tato nie wraca”, „Chłopiec malowany”, „Obywatel Piszczyk”). Nagroda Publiczności dla „Czeskiego Diplomu” na Festiwalu Raport w Gdynii, Nagroda Publiczności dla „Niewiernych” na Festiwalu Fanaberie Teatralne w Wałbrzychu, nagrody za najlepszy spektakl i reżyserię na Śląsku za „Złego” Tyrmanda (Złote Maski), a także Nagroda Marszałka Zachodniopomorskiego: „Zasłużony dla miasta Szczecina”.
Spektakle Ratajczaka wielokrotnie prezentowane były na najważniejszych polskich festiwalach, m.in: Boska Komedia w Krakowie , Raport w Gdyni, Warszawskie Spotkania Teatralne, Rzeczywistość Przedstawiona w Zabrzu, Interpretacje w Katowicach, Kontrapunkt w Szczecinie, Opener Festival w Gdynii, Metafory rzeczywistości w Poznaniu, Festiwal Prapremier w Bydgoszczy.
Marek Troszyński – filolog, edytor, krytyk literacki i teatralny, profesor Instytutu Badań Literackich PAN. Wykładał na UKSW i Uniwersytecie Warszawskim (Artes Liberales). Uczestnik grantów badawczych; stypendysta Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu oraz Funduszu im. St. Lama. Członek Rady Programowej i współpracownik Centrum Technologii Językowych CLARIN-PL (Common Language Resources and Technology). Autor krytycznych opracowań pism Juliusza Słowackiego (m.in. „Samuel Zborowski”, „Dziennik niektórych dni mego życia”, „Korespondencja”). Pomysłodawca inicjatyw performatywnych (m.in. „Król-Duch nad Wisłą” – czytanie poematu). Z grupą studentów współpracował z reżyserem Łukaszem Kosem przy inscenizacji „Króla-Ducha” w Teatrze Polskim połączonej z ostatnią prapremierą urywka dramatycznego Słowackiego pt. „Książę Michał Twerski”.
Marzenna Wiśniewska – teatrolożka, adiunktka w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się estetyką teatru współczesnego, w tym szczególnie teatrem w kontekście innych mediów i nowych technologii, historią i teorią teatru lalek, dramatem i teatrem dla dzieci i młodzieży, ponadto teorią i praktyką zarządzania w kulturze, animacji kulturowej oraz pedagogiką teatru. Autorka książki „Archipelag indywidualności. Solowe teatry performerów współdziałających z materią” (Toruń 2022). Współredaktorka monografii naukowych, autorka artykułów publikowanych w tomach zbiorowych i czasopismach. Publikuje na łamach „Teatru” i „Teatru Lalek”. W latach 2001–2011 była kierowniczką literacką Teatru Baj Pomorski w Toruniu. Kierowniczka naukowa projektu „Dorman. Archiwum Otwarte”, prowadzonego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie (2016–2019). Członkini komisji eksperckich programów „Teatr Polska” (2016, 2017), „Lato w teatrze” (2018, 2019), Konkurs im. Jana Dormana (2020), jurorka konkursów i festiwali, m.in. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej (2020), 34. Konkursu na Sztukę Teatralną dla Dzieci i Młodzieży (Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu, 2023). Należy do kolegium redakcyjnego pisma „Teatr Lalek”. Członkini Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych.
Kalina Zalewska – teatrolożka, krytyczka teatralna, współpracowniczka miesięcznika „Teatr”, gdzie w latach 2009–2020 była zastępcą redaktora naczelnego, prowadziła dział „Po premierze” i publikowała własne teksty. Współpracuje z Instytutem Teatralnym: „Raptularzem” e-teatru i przy projekcie „Dramaty polskie. Wybrał Zbigniew Raszewski”, realizowanym przez IT z II Programem Polskiego Radia. Nieregularnie publikuje na portalu teatrologia.pl. Autorka rozprawy „Kultura stanu wojennego na przykładzie likwidowanych związków twórczych” [w:] „Droga do niepodległości. Dzieje Solidarności 1980–2005”, red. A. Borowski, Warszawa 2005. Kilkukrotna selekcjonerka Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej i Konkursu „Klasyka Żywa”.
