W przekonaniu, że polska historia teatru potrzebuje nowego impulsu, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego we współpracy z Katedrą Dramatu Uniwersytetu Jagiellońskiego zorganizował konferencję zatytułowaną Ustanawianie historii. Historia teatru jako kreacja (Warszawa 23-25 listopada 2009), rozpoczynając w ten sposób realizację programu o nazwie Nowe historie – ku pluralizmowi metodologicznemu w historii teatru. Jego zasadniczym celem jest wzbogacenie i unowocześnienie polskiej historii teatru w jej aspekcie metakrytycznym i metodologicznym. Książka niniejsza jest pokłosiem otwierającej program konferencji.
Do udziału zaprosiliśmy doświadczonych badaczy, których dokonania współtworzyły polską historię teatru, a także młodych naukowców reprezentujących metodologie często nieobecne lub słabo reprezentowane w rodzimej refleksji nad teatrem. Chodziło nam o przyjrzenie się procedurom „ustanawiania historii”, o ujawnienie nieuchronnej subiektywności opisującego podmiotu, jego zależności od czasu, siatki pojęć i przyjętych definicji.
Ujawnienie kreacyjnej natury pisania historii dokonało się najsilniej za sprawą krytycznej analizy praktyki historycznoteatralnej w jej najbardziej – by się tak wyrazić – klasycznym wydaniu. Historyczna rewizja, którą w odniesieniu do „szkoły krakowskiej” i warszawskiej sceny „epoki gwiazd” przeprowadzili Jan Michalik i Agnieszka Wanicka, zmienia obowiązujący od z górą pięćdziesięciu lat obraz XIX-wiecznego teatru w Polsce. Z badań wyłania się obraz zgoła odmienny od zapisanego w najważniejszych opracowaniach z historii polskiego teatru, skłaniając uczonych do wezwania, by wreszcie ustanowić „szkołę warszawską”, poddać rewizji kształt i znaczenie „szkoły krakowskiej” i na nowo opisać ich wzajemne relacje. Historyczna rewizja stała się zatem całkiem dosłownie wezwaniem do „ustanawiania historii” w niekończącym się procesie kreacji.
SPIS TREŚCI
Agata Adamiecka-Sitek Wstęp
Ewa Domańska Historia teatru w perspektywie porównawczej teorii nauk humanistycznych
Dobrochna Ratajczakowa O linearnej i nielinearnej narracji historycznej
Patryk Kencki Historia XVII–wiecznego teatru w Polsce
Piotr Morawski Średniowiecze: re–wizje
Anna Wypych-Gawrońska Badanie dziejów polskiego teatru muzycznego – konteksty historycznoteatralne i metahistoryczne
Anna Kuligowska-Korzeniewska Historia teatru i życie codzienne
Bartosz Frąckowiak Foucault rewolucjonizuje historię teatru
Artur Duda Teatr jako technologia komunikacji? Teatr jako medium? Uwagi o Theatre Histories: An Introduction
Zbigniew Majchrowski Świat mediów jako wyzwanie rzucone historii teatru
Dariusz Kosiński Nowy kierunek badań teatrologicznych, czyli powrót Leona Schillera
Krystyna Duniec, Joanna Krakowska Historia teatru polskiego. Vademecum zdrowia i urody
Wojciech Owczarski Teatr esencji?
Halina Waszkiel Dlaczego okres międzypowstaniowy XIX wieku stał się białą plamą w polskiej historii teatru i dramatu?
Jan Michalik Gawęda o „szkole krakowskiej”
Agnieszka Wanicka Inne spojrzenie na „epokę gwiazd”
Dorota Jarząbek Teatr na próbie – historia teatru w paragrafach i w anegdocie
Jarosław Cymerman Genius loci w historii teatru (na przykładzie Lublina)
Ewelina Damps Stadttheater (Teatr Miejski) w Gdańsku w okresie pierwszego Wolnego Miasta
Mirosław Kocur Świadectwa performansów wczesnej Anglii. Złe Quarto Hamleta
Małgorzata Sugiera Shakespeare, którego nie było. Historyczne modele lektury kanonu
Mateusz Borowski Dramat historyczny a historia w dramacie
Wanda Świątkowska „Księżycowy Julek”. O recepcji myśli i działalności Juliusza Osterwy
Mirosława Bułat Gry z cieniem, czyli biedni Polacy patrzą na historię teatru żydowskiego
Eleonora Udalska Historia teatru wobec krytyki teatralnej. Krytyka teatralna wobec historii teatru
Anna Tytkowska Historia teatru 1.0 i 2.0, czyli nowe szanse i zagrożenia
Indeks osób
