Rozpoczęty w 2022 roku cykl „Mono w Instytucie” postawił sobie za cel wykreowanie na teatralnej mapie Warszawy miejsca prezentacji dokonań polskiego i światowego monodramu. Dotychczas zaprezentowane zostały jednoosobowe formy teatralne w wykonaniu Stanisławy Celińskiej, Lidii Danylczuk (UKR), Ireny Jun, Mai Komorowskiej, Gabrieli Muskały, Agnieszki Przepiórskiej, Joanny Szczepkowskiej, Julii Wyszyńskiej i Ziuty Zającówny. Monodram jest formą teatralną, dla której łączność pomiędzy widownią a aktorką czy aktorem jest niezwykle ważna, jeśli nie najważniejsza. Zapraszamy do wspólnego przeżywania emocji oraz rozczytywania sensów i znaczeń w tegorocznej odsłonie cyklu.
W pierwszej połowie 2023 roku zapraszamy na spotkania z jednoosobową twórczością teatralną wybitnych polskich aktorek i aktorów: Jowity Budnik, Jarosława Gajewskiego, Doroty Landowskiej, Jana Peszka i Anny Seniuk. Będą to monodramy uchodzące w środowisku za kultowe – „Opowieść o okrutnym zbójniku Folsztyńskim i nieszczęsnym kacie Holczuszce” w wykonaniu Jarosława Gajewskiego czy „Scenariusz dla nieistniejącego lecz możliwego aktora instrumentalnego” Jana Peszka – ale też propozycje nowe, przygotowane specjalnie dla cyklu „Mono w Instytucie”.
„Jeden aktor i Ty.
Jego słowo i głos, jego cielesność, jego intymny monolog i Ty.
Jego wyznanie jako wyzwanie do Ciebie i przeciwko Tobie.
Jego cierpienie, jego euforia i Ty,
Jego prawda, jego kłamstwo i Ty, Widzu, Obserwatorze, Przeciwniku, Przyjacielu…”
– „Noc tuż przed lasami”, monolog Bernarda Marie-Koltesa
Tradycja współczesnego ruchu teatrów jednoosobowych w Polsce sięga 1966 roku, kiedy w Piwnicy Świdnickiej we Wrocławiu Danuta Michałowska zagrała w pojedynkę spektakl „Komu bije dzwon” wg prozy Ernesta Hemingwaya. Wydarzenie to odbyło się z inicjatywy wrocławskiego dziennikarza Wiesława Gerasa, który zapoczątkował tym samym, kontynuowany przez siebie do dziś, rozwój swoistego przemysłu teatrów jednoosobowych w Polsce i na świecie, zwany w kręgach wtajemniczonych „mono-mafią”.
Czym jest ta teatralna organizacja? Kilkanaście międzynarodowych festiwali dedykowanych teatrowi jednoosobowemu, z których pierwsze były Międzynarodowe Wrocławskie Spotkania Teatrów Jednego Aktora (1966-2016). ITI Monodrama Forum, czyli sekcja Międzynarodowego Instytutu Teatralnego dedykowana teatrowi jednoosobowemu. Publikacje, sesje naukowe, realizacje telewizyjne. Przede wszystkim jednak – tysiące tytułów sztuk i scenariuszy, setki aktorek i aktorów, a za nimi wdzięczna publiczność jednoosobowej formy teatralnej. Różnorodność i bogactwo pod jednym wspólnym mianownikiem – bezpośredniej relacji z widownią.
Opracowania, recenzje czy wzmianki prasowe traktujące o teatrze jednoosobowym zwracają uwagę na ten szczególny czynnik, jakim jest kontakt wykonawcy lub wykonawczyni monodramu z publicznością. Samotność aktora/aktorki wobec oczekiwań, energii, skupienia tych, którzy zasiedli po drugiej stronie rampy.
Granie solo można uznać za szczyt aktorskiego narcyzmu. Warto jednak pamiętać, że monodram wymaga od aktora bądź aktorki wyjątkowej pokory, determinacji i poczucia służby – wobec tematu, tekstu, ale także postaci.
– kurator cyklu Mateusz Nowak
Mateusz Nowak – Mateusz Nowak – monodramista, instruktor teatralny, animator kultury. Swoje monodramy teatralność, Od przodu i od tyłu oraz Żertwa – wszystkie w reż. Stanisława Miedziewskiego – zagrał blisko trzysta razy w Polsce i za granicą w dwudziestu krajach na czterech kontynentach (Białoruś, Kuwejt, Mongolia, Republika Południowej Afryki, Stany Zjednoczone, Turcja, Wielka Brytania i in.). Zdobył za nie prawie trzydzieści nagród (w tym dziesięć na zagranicznych festiwalch). Realizator projektów popularyzujących teatr jednego aktora: T1A: Beckett, T1A: Dostępny, T1A: Historia, T1A: Litwa, T1A: Strefa Vip. Juror, współpracownik i gość honorowy festiwali w Armenii, Mołdawii, Niemczech oraz na Litwie i Ukrainie. Współpracuje ze słupskim Teatrem Rondo, gdańskim Teatrem w Oknie, Teatrem w Koszyku (Lwów, Ukraina), Divadlo Kontra (Spiska Nowa Wieś, Słowacja) oraz Pip Utton Theatre Company (Wielka Brytania). Kilkukrotny Beneficjent Programu Kultura Polska na Świecie (Instytut Adama Mickiewicza). Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi oraz Odznaką Honorową Zasłużony dla Kultury Polskiej. Laureat Nagrody oraz Stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
